από το περιοδικό «Σύνδεσμος», Απρίλιος 2010,
αναδημοσίευση από το περιοδικό της Ιεράς Μητροπόλεως Γρεβενών,
«Όσιος Νικάνωρ», τεύχος 293, Μάιος 2010
Πολύς λόγος γίνεται τελευταίως, για πρόβλημα πτώχευσης της Ελλάδος. Και όσοι ομιλούν για το πρόβλημα αυτό, αναφέρονται στις οικονομικές κυρίως δυσχέρειες πού αντιμετωπίζει η Πατρίδα μας, κατά τη σύγχρονη ιστορική συγκυρία.
Ωστόσο, το πραγματικό και ουσιαστικό πρόβλημα της Χώρας μας, σήμερα, δεν είναι τόσο οικονομικό, όσο πνευματικό. Δεν είναι ότι μας έλλειψαν τα οικονομικά μέσα, αλλά πρωτίστως το ότι στους σημερινούς Έλληνας παρατηρείται έλλειμμα πνευματικότητος. Και όταν λέμε «έλλειμμα πνευματικότητος», εννοούμε την χαλάρωση των πνευματικών ενδιαφερόντων, την απεμπόληση ηθών και εθίμων του ευλογημένου τόπου μας, την απαξίωση πολιτιστικών και ηθικών αξιών, την αποδυνάμωση ή και αμφισβήτηση της πατροπαράδοτου Ορθοδόξου Πίστεως, την περιθωριοποίηση της Εκκλησίας μας και την περιφρόνηση της εκκλησιαστικής ζωής, την αποδιοργάνωση της ελληνικής γλώσσας, την αμφισβήτηση της ιστορίας της ενδόξου Πατρίδος μας, την αποδιοργάνωση της εθνικής Παιδείας, την κατάργηση των ιερών και εθνικών συμβόλων κ.λπ.
Η πνευματική αυτή πτώχευση, για άλλες σύγχρονες χώρες ίσως δικαιολογείται εν μέρει, λόγω του μικρού ιστορικού χρόνου σύστασης των κοινωνιών τους. Για την Ελλάδα όμως, πού έχει συνεχή ιστορική και πολιτιστική παρουσία επί χιλιάδες χρόνια, η πτώχευση αυτή είναι αδικαιολόγητη και ανεπίτρεπτη.
Πολύ περισσότερο, διότι, σε όλο αυτό το μεγάλο χρονικό διάστημα, βασικό χαρακτηριστικό της Ελλάδος ήταν η Παιδεία και το υψηλό επίπεδο πνευματικής και πολιτιστικής ζωής. Οι Έλληνες από αρχαιοτάτων χρόνων ουδέποτε διεκρίθησαν για τον οικονομικό πλούτο τους, πλην της ανεπτυγμένης ναυτιλίας τους, και ουδέποτε εθεοποίησαν το χρήμα και το κέρδος. Κώδικες της καθημερινής ζωής τους ήσαν το «Μηδέν άγαν» και «Μέτρον άριστον».
Και ως γνωστόν, τα πνευματικά είναι προϋπόθεση των υλικών. Τα υλικά ευημερούν, όταν κυριαρχούν τα πνευματικά. Και αντιθέτως, τα υλικά δυσπραγούν, όταν τα πνευματικά κλονίζονται ή χαλαρώνονται. Το αξίωμα αυτό επιβεβαιώνεται από την ιστορία, την παλαιά και πρόσφατη, της Πατρίδος μας. Η Ελλάδα ήκμασε και άσκησε επίδραση σε ολόκληρη την ανθρωπότητα όχι ως πλούσια χώρα, αλλά ως Παιδεία, ως Πολιτισμός, ως Γλώσσα και ως Ορθοδοξία. Η Ελλάδα δεν εξάγει στις διάφορες χώρες του κόσμου τα προϊόντα της γης, πετρέλαιο, σίδηρο, χρυσό, πού δεν έχει, αλλά προϊόντα του πνεύματος. Τα σύγχρονα πολιτισμένα κράτη σεμνύνονται να έχουν στις Εθνικές Βιβλιοθήκες τους τα συγγράμματα των αρχαίων και συγχρόνων Ελλήνων σοφών και λογίων. Τα Μουσεία τους βρίθουν από εκθέματα ελληνικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας και προέλευσης της πρώιμης και ύστερης αρχαιότητος. Λαοί της Αφρικής, της Ασίας και της Άπω Ανατολής, με πρωτόγονες θρησκευτικές αντιλήψεις, καθώς γνωρίζουν την ελληνική Ορθοδοξία, ασπάζονται την πίστη, τον λειτουργικό πλούτο της και γίνονται ένθερμοι ιεραπόστολοι των συμπατριωτών τους. Η ελληνική Ορθόδοξη Εξωτερική Ιεραποστολή, κατά τα τελευταία πενήντα χρόνια έχει διαδοθεί σε δεκάδες χώρες του Τρίτου Κόσμου.
Βεβαίως, η οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας μας πρέπει να επιδιωχθεί με κάθε προσπάθεια. Ωστόσο, η πνευματική ανασυγκρότηση πρέπει να προηγηθεί Και τούτο, διότι, οποιαδήποτε προσπάθεια και αν καταβληθεί στον οικονομικό τομέα και οποιαδήποτε ανασυγκρότηση αν επιτευχθεί με μεγάλες θυσίες του λαού μας, θα είναι έωλη, κυριολεκτικά «στον αέρα», αν δεν γίνει ταυτόχρονα τεράστια και πανεθνική εκστρατεία για την πνευματική καλλιέργεια των συγχρόνων Ελλήνων και ιδιαίτερα της Νεολαίας.
Μόνο με καλλιεργημένους, καταρτισμένους κοινωνικά, πολιτιστικά, πνευματικά και εκκλησιαστικά Έλληνες, η επιδιωκόμενη οικονομική ανάπτυξη θα έχει σταθερά θεμέλια και μεγάλες ελπίδες ευημερίας του ευλογημένου Λαού μας.
Πρέπει να το παραδεχθούμε. Η σύγχρονη τεχνολογική εποχή, μας ευρήκε απροετοίμαστους μορφωτικά και πολιτιστικά. Έχομε χάσει 500 ολόκληρα χρόνια από το πολιτιστικό γίγνεσθαι των Δυτικοευρωπαϊκών λαών, εξ αιτίας της σκληρής και μακραίωνης δουλείας σε αμόρφωτο και απολίτιστο κατακτητή. Αντίθετα, οι λαοί της Δυτικής Ευρώπης είχαν την δυνατότητα να αξιοποιήσουν μορφωτικά και πολιτιστικά την αντίστοιχη χρονική περίοδο και στις μέρες μας προχωρούν ταχύτατα προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Πρέπει, λοιπόν, να παραδεχθούμε, ότι ο Λαός μας στερήθηκε, αλλά και ακόμη στερείται επιμελούς αγωγής, σε όλα τα επίπεδα. Δεν μπορούμε, επομένως, ούτε εμείς ούτε και κανένας αλλοδαπός να κρίνει και να καταδικάσει συλλήβδην τον Λαό μας. Εκείνο πού χρειάζεται είναι η συνειδητοποίηση της καταστάσεως μας. Άλλωστε, η χριστιανική διαδικασία της Μετάνοιας, προϋποθέτει αυτήν ακριβώς την αυτοσυνειδησία της πνευματικής μας ατέλειας και αμαρτωλότητος.
Στην προσπάθεια πνευματικής ανασυγκρότησης μας, υπάρχει ένα ελπιδοφόρο εχέγγυο: η ευφυΐα και το φιλότιμο του λαού μας. Όταν ο Έλληνας βοηθηθεί να συνειδητοποιήσει την κατάσταση του, ανταποκρίνεται ταχύτατα στην βελτίωση του (οι Έλληνες του Εξωτερικού, ως παράδειγμα). Ο Έλληνας αντιλαμβάνεται εύκολα το καλύτερο, το ανώτερο, το τελειότερο για τον εαυτό του και τον τόπο του και φιλοτιμείται να το πραγματώσει άμεσα. Πολλοί, μάλιστα ξένοι, θαυμάζουν για το πόσο γρήγορα οι Έλληνες εξοικειώνονται στο σύγχρονο επιστημονικό και τεχνολογικό γίγνεσθαι.
Ας μη λησμονούμε, ότι ο λαός μας, αν μη τί άλλο, βιώνει την ορθόδοξη πνευματικότητα, βασικό και ουσιαστικό στοιχείο της οποίας είναι η Μετάνοια. Όταν κατάλληλοι πνευματικοί πατέρες τον χειραγωγήσουν στον ορθόδοξο τρόπο ζωής και πολιτείας, τόσο οι απλοί άνθρωποι όσο και οι μορφωμένοι και κοινωνικά καταξιωμένοι, αλλάζουν προς το καλύτερο, το συνεπέστερο, το τιμιότερο.
Ας δώσουμε, λοιπόν, την δυνατότητα στο Λαό μας, να μάθει το καλύτερο, ας τον χειραγωγήσουμε σε ένα καλύτερο τρόπο ζωής και συμπεριφοράς. Οι ευλογημένοι γονείς, οι ανάδοχοι, οι δάσκαλοι, οι ιερείς της υπαίθρου και των μεγαλουπόλεων, οι καθηγηταί της Μέσης, Ανωτέρας και Ανωτάτης εκπαίδευσης, οι οργανωμένοι πολίτες σε συλλόγους και εθελοντικά σωματεία, τα Μέσα Ενημέρωσης, οι Εφημερίδες, τα Περιοδικά, η Τηλεόραση, οι Βουλευταί, η Βουλή, η Κυβέρνηση, όλοι «οι φέροντες τα όπλα» της παιδείας, της μόρφωσης, της διαπαιδαγώγησης του Λαού μας, όλοι και όλοι μαζί ας ξεκινήσουμε ένα μακροχρόνιο «Μαραθώνιο», για να ανεβάσουμε τον πολύ αξιόλογο κατά τα άλλα Λαό μας, σε ανώτερα επίπεδα αξιοπρέπειας, συνέπειας και ευσυνειδησίας. Μας υποχρεώνει το πολιτιστικό παρελθόν μας, μας το επιβάλλει η Ορθοδοξία, το περιμένουν οι συμπατριώτες μας, το απαιτούν οι συνεταίροι μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
