41 καί ἀκούσαντες οἱ δέκα ἤρξαντο ἀγανακτεῖν περί Ἰακώβου καί Ἰωάννου. 42 ὁ δέ Ἰησοῦς προσκαλεσάμενος αὐτούς λέγει αὐτοῖς• οἴδατε ὅτι οἱ δοκοῦντες ἄρχειν τῶν ἐθνῶν κατακυριεύουσιν αὐτῶν καί οἱ μεγάλοι αὐτῶν κατεξουσιάζουσιν αὐτῶν• 43 οὔχ οὕτω δέ ἔσται ἐν ὑμίν, ἄλλ ὅς ἐάν θέλη γενέσθαι μέγας ἐν ὑμίν, ἔσται ὑμῶν διάκονος, 44 καί ὅς ἐάν θέλη ὑμῶν γενέσθαι πρῶτος, ἔσται πάντων δοῦλος•.......».
Ένα από τα κυριότερα προβλήματα του σημερινού κόσμου είναι η αποθέωση του εγωισμού, η αρχομανία και η ακόρεστη ηδονή.
Να απολαύσουμε δηλαδή με καταναλωτική βουλιμία κάθε φυσικό πόρο του πλανήτη μας. Ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης αν και μαθητές του Κυρίου, φαίνονται ότι είναι άσχετοι με το νόημα της Βασιλείας. Βλέπουν «κοσμικά» τα πράγματα. Αυτή η ατομοκεντρική νοοτροπία γεννά ανάμεσα στις ανθρώπινες σχέσεις πόνο και κόπο: Όπου και να σταθούμε σήμερα οι πάντες, πλούσιοι και φτωχοί, μορφωμένοι και αγράμματοι, έχουμε μια ταραχή. Τα πάντα βρίσκονται σε μια διαρκή κίνηση και σύγχυση. Οι άνθρωποι ταλαιπωρούν τους εαυτούς τους και τους συνανθρώπους τους χωρίς να μπορούν ούτε και οι ίδιοι να καταλάβουν το γιατί. Παραμένουν στην επιφάνεια και ερμηνεύουν την όποια δυσλειτουργικότητά τους μονομερώς, ως αποτέλεσμα για παράδειγμα της οικονομικής δυσπραγίας των καιρών μας. Αρνούνται να αντικρύσουν κατάματα τα πραγματικά αίτια κάθε κρίσεως.
Για την Εκκλησία κάθε πόνος και απογοήτευση είναι αποτέλεσμα της αποξενώσεως του ανθρώπου από τον εαυτό του. Είναι με άλλα λόγια η αλλοτρίωση του από την γνήσια κοινωνικότητα με τον πλησίον και κυρίως η διακοπή, η ρήξη της κοινωνίας με τον αληθινό Θεό.
Σήμερα η Εκκλησία έρχεται να μας δώσει (με αφορμή το ευαγγελικό ανάγνωσμα) μια διαφορετική, μια «ανάποδη» κλίμακα εξουσίας: Η βάση, εμείς οι πολλοί που παλεύουμε στον μικρόκοσμο μας, είμαστε ανώτεροι από την όποια κορυφή της πυραμίδας της εξουσίας. Παράλληλα όμως με το ευαγγελικό κείμενο,μας παρουσιάζει την δύναμη της αληθινής μετάνοιας και τον τρόπο που εκείνη αλλάζει τον άνθρωπο μέσα από συγκεκριμένα αγιασμένα πρόσωπα.
Σήμερα εορτάζουμε, όχι τυχαία, μια μεγάλη Αγία. Μπροστά μας βρίσκεται μια ταλαιπωρημένη από την αμαρτία γυναίκα, η Οσία Μαρία η Αιγυπτία.
Αποτελεί μια από τις πιο εξαίρετες γυναικείες ασκητικές μορφές. Κάθε χριστιανός που θα διαβάσει τη ζωή της, θα αντλήσει πολύ ωφέλιμα διδάγματα. Αξίζει να σταθούμε κοντά της και να ανιχνεύσουμε λίγο πριν εισέλθουμε στην Μ. Εβδομάδα, τον πραγματικό σκοπό της ζωής μας.
Α) Λίγα Βιογραφικά
Η Οσία Μαρία η Αιγυπτία καταγόταν από την Αίγυπτο και έζησε τον 6ον αιώνα, την εποχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Τα νεανικά της χρόνια τα πέρασε μέσα στην ακολασία και παρέσυρε πολλούς ανθρώπους στην ηθική καταστροφή.
Όταν ήταν 12 χρονών ξέφυγε από την προσοχή των γονιών της και πήγε στην Αλεξάνδρεια, όπου επί 17 χρόνια ζούσε άσωτη ζωή. Μια ημέρα, από περιέργεια πήγε, με πολλούς άλλους προσκυνητές, στα Ιεροσόλυμα, για να παραβρεθεί στην ύψωση του Τίμιου Σταυρού.
Όταν θέλησε να μπει στο ναό της Ανάστασης, τη μέρα που υψωνόταν ο Τίμιος Σταυρός, ένοιωσε 3 έως 4 φορές κάποιαν αόρατη δύναμη μέσα της, που την εμπόδιζε να μπει, ενώ το πλήθος έμπαινε ανεμπόδιστα. Αφού πληγώθηκε η καρδιά της απ' αυτό, αποφάσισε ν' αλλάξει ζωή και να μετανοήσει. Έτσι βάζοντας σαν εγγυήτριά της την Παναγία, υποσχέθηκε ότι εάν την αφήσει να μπει κα να δει τον Σταυρό του Κυρίου, θα ήταν πλέον στο μέλλον συνετή και φρόνιμη και δεν θα μόλυνε πια το σώμα της με πονηρές επιθυμίες και ηδονές. Όταν γύρισε μετά στην εκκλησία, αυτή τη φορά μπόρεσε να μπει χωρίς καμιά δυσκολία. Τότε προσκύνησε το Τίμιο ξύλο και χωρίς να λησμονήσει την υπόσχεση που έδωσε, αναχώρησε την ίδια μέρα από τα Ιεροσόλυμα κι' αφού πέρασε τον Ιορδάνη μπήκε στα ενδότερα μέρη της ερήμου, όπου έζησε επί 47 χρόνια μια ζωή πολύ σκληρή και ασυνήθιστη, χωρίς να δει άνθρωπο, προσευχόμενη μόνη στον Θεό. Τόσο δε αγωνίστηκε, ώστε πέρασε την συνήθη ανθρώπινη φύση και απόκτησε αγγελική ζωή πάνω στη γη. Τόσο δε υψώθηκε δια μέσου της απάθειας, ώστε περπατούσε πάνω στα νερά του ποταμού, χωρίς να βυθίζεται. Όταν δε προσευχόταν, σηκωνόταν από τη γη ψηλά και στεκόταν μετέωρη στον αέρα.
Περί το τέλος της ζωής της έτυχε να συναντήσει κάποιον ερημίτη, που λεγόταν Ζωσιμάς, που αφού του διηγήθηκε όλη της τη ζωή, τον παρακάλεσε να της φέρει τα άχραντα Μυστήρια για να κοινωνήσει. Εκείνος το έκανε την επομένη χρονιά, την Μεγάλη Πέμπτη. Τον επόμενο χρόνο, ξαναγυρνώντας ο Ζωσιμάς την βρήκε νεκρή, ξαπλωμένη στη γη και κοντά της ένα σημείωμα, που έγραφε: «Αββά Ζωσιμά, Θάψον ὧδε τό σῶμα τῆς Ἀθλίας Μαρίας. Ἀπέθανον τήν αὐτήν ἡμέραν, καθ' ἤν ἐκοινώνησα τῶν ἀχράντων Μυστηρίων. Εὔχου ὑπέρ ἐμοῦ».
Β. Θεολογικές Προεκτάσεις
Από την όλη διήγηση θα μπορούσαμε να εξάγουμε μερικά σημαντικά συμπεράσματα για την πνευματική μας πορεία.
1) Η Φυγή από τον κόσμο και η άσκηση δια της σιωπής
Ζούμε όπως είπαμε σε έναν ταραγμένο και μπερδεμένο κόσμο. Για να τα βρούμε με τον εαυτό μας είναι αναγκαίο να απεμπλακούμε από τις πολλές άχρηστες πληροφορίες που μας «βραχυκυκλώνουν» τον νου και την καρδιά. Κατά αναλογία με την Αγία Μαρία την Αιγυπτία θα μπορούσαμε κάπως να αποδράσουμε, να αναχωρήσουμε από τον κόσμο με το να κλείσουμε μόνιμα την τηλεόραση στο σπίτι μας. Ίσως και να μειώσουμε οι νεώτεροι δραστικά την πλοήγηση στο Διαδίκτυο. Ακόμη με το να μην συζητάμε συνεχώς για τα γνωστά οικονομικά προβλήματα μας. Χρειαζόμαστε ηρεμία. Η αναζήτηση της ησυχίας, της σιωπής δεν είναι άρνηση, απουσία ή απόσυρση προς την ζωή και τον συνάνθρωπο: Η φυγή, η σιωπή υπο σωστές προυποθέσεις θρέφουν και προάγουν την ζωή. Για την Εκκλησία η άσκηση της σιωπής είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να καλλιεργηθεί ο σεβασμός προς την ζωή και τον κάθε πλησίον συνάνθρωπο. Για να τα βρούμε με τον εαυτό μας και με τον Θεό.
2) Ολιγάρκεια = αυτάρκεια
Η ζωή της Οσίας Μαρίας είναι ένας σωτήριος οδοδείκτης για την καταναλωτική φρενίτιδα που κάνει τον κάθε άνθρωπο να νιώθει ψεύτικα φτωχός και δυστυχισμένος. Η βιομηχανία για λόγους κέρδους ταυτίζει τίς επιθυμίες με τις ανάγκες. Η Αγία ζει απλά, ασκητικά με την προσευχή. Με λίγο νερό από τον Ιορδάνη ποταμό. Στα πρώτα χρόνια υποφέρει αφού της λείπουν τα φαγητά και το κρασί που τόσο πλουσιοπάροχα χαίρονταν στην Αλεξάνδρεια. Αξίζει να δοκιμάσουμε στην ζωή μας την ολιγάρκεια. Για παράδειγμα, κατά αναλογία, θα μπορούσαμε να επιχειρήσουμε μια απόπειρα απεμπλοκής μας από το Super Market με το να τρεφόμαστε αυτές τις ημέρες απλά, λιτά. Εάν το καταφέρουμε, θα ανακαλύψουμε ότι δίπλα μας χάναμε εξαιτίας του «τρεξίματος μας» για την κουζίνα, πλήθος μικρών αλλά σημαντικών στιγμών: Όπως το να κάνουμε έναν περίπατο, να μιλήσουμε με τα παιδιά μας, το να ξαναγνωρίσουμε, να επανα-ανακαλύψουμε το πρόσωπο του συζύγου μας και του κάθε συνανθρώπου μας κ. α.
3) Η Προσευχή, η απόσταση που σώζει και η κοινωνία με τον συνάνθρωπο και με τον Θεό.
Η Οσία Μαρία η Αιγυπτία ζούσε μόνη στην έρημο χωρίς να νιώθει μόνη αφού για πολλές ώρες συνομιλούσε με τον Θεό. Στην ζωή μας πολλές φορές αισθανόμαστε μοναξιά. Περπατάμε, συνθλιβόμαστε καθημερινά από τόσους ανθρώπους αλλά είμαστε μόνοι. Τελικά η έρημος είναι τρόπος ζωής και όχι τόπος! Για να δούμε ξεκάθαρα τις ανθρώπινες σχέσεις, χρειάζεται (όπως η αγία),να κρατούμε κάποιες σωτήριες αποστάσεις ασφαλείας από τις πολλές συναναστροφές. Χρειαζόμαστε επειγόντως διάκριση (αυτό που λείπει από την κοινωνία μας). Και αυτό γιατί είμαστε ανάπηροι να επι-κοινωνήσουμε ουσιαστικά με τους συνανθρώπους μας πέρα από το κέρδος και τις σχέσεις συμφέροντος. Έχουμε ξεχάσει να αγαπάμε χωρίς ανταλλάγματα. Κανείς δεν μπορεί να αγιάσει από μόνος του, ατομικά. Χρειάζεται η κοινότητα των ανθρώπων και η κοινωνία του Θεού, δηλαδή η Εκκλησία: Ο προσωπικός πνευματικός αγώνας καρποφορεί μόνο όταν ο άνθρωπος βρίσκεται σε ασκητική σχέση με το πρόσωπο του άλλου, του ξένου, του κάθε συνανθρώπου του.
Ο Αββάς Ζωσιμάς εκφράζει γλαφυρά αυτήν την πραγματικότητα αφού και ο ίδιος παρόλη την άσκηση του κινδυνεύει να πέσει σε εγωισμό όταν ρωτάει με αγωνία τον Θεό να του φανερώσει εάν υπάρχει άνθρωπος ανώτερος από εκείνον σε αρετή. Τότε ο Θεός φανερώνει την Οσία στην ζωή του. Ακόμη και η Αγία Μαρία παρόλη την ειλικρινή μετάνοια και τον συνεπή πνευματικό της αγώνα επι 47 συνεχή έτη στην έρημο, χρειάζεται ως επιστέγασμα της μετανοίας της την παρουσία ενός συνανθρώπου, του αββά Ζωσιμά αλλά και την κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου μας. Παρόμοια και στον δικό μας αγώνα χρειάζεται ο πνευματικός ως συμπαραστάτης και η Εκκλησιαστική Σύναξη δια των μυστηρίων της για να λυτρωθούμε οριστικά από τα δεσμά του άρχοντα του αιώνος τούτου, του διαβόλου. Η Οσία μας φανερώνει τον μοναδικό τρόπου που μπορεί να παράγει ο άνθρωπος υγιή κοινωνικότητα: Με τη προσευχή. Εκείνη είναι η πραγματική τροφή που οδηγεί σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας στην «καλή αλλοίωση» του ανθρώπου από τον Θεό ώστε να αποβάλλει τον καταστρεπτικό ναρκισσισμό του και να χαρεί αληθινά τον εαυτό του, τους συνανθρώπους του και την κτίση ως δώρα Θεού.Επιγραμματικά, η σημερινή Πέμπτη Κυριακή των Νηστειών συμπυκνώνει όλη την πορεία του ανθρώπου: Τον αγώνα για την κάθαρση των παθών και την μετάνοια ως την επιστροφή στον χαμένο παράδεισο, Σε εμάς μένει να ακολουθήσουμε έμπρακτα το παράδειγμα της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας ώστε να αναστηθούμε υπαρξιακά.
Πρωτοπρ. π. Νεκτάριος Κουτρουμάνης
Mth. Ποιμαντικής Ψυχολογίας
