Όταν ήμουν νέος διάβασα το βιβλίο του Ταντέους Γκόλας "Τεμπελιά κι αυτογνωσία". Έγραφε "αγαπάω τον εαυτό μου ό,τι κι αν κάνω, ό,τι κι αν σκέφτομαι, επειδή το κάνω, επειδή το σκέφτομαι.
Δεν είμαι βέβαιος, αν το έγραφε έτσι ακριβώς ή ο μεταφραστής το απέδωσε έτσι. Μάλλον το έγραψε έτσι ο συγγραφέας, αν λάβω υπόψιν ότι παραέχει "επιεική 'αποψη για τη χρήση ουσιών."
Θα το δεχόμουν αν έγραφε "αγαπάω τον εαυτό μου ό,τι κι αν κάνω ό,τι κι αν σκέφτομαι". Να τον αγαπάω επειδή έκανε λάθος, δεν μου φαινόταν λογικό. Ο εαυτός του αξίζει την αγάπη για τα λάθη του;
Θα μπορούσα να το δεχθώ, όπως το λέει η ελληνική παροιμία "αγάπα το φίλο σου με τα ελαττώματά του?' Αλλά μου φαίνεται λιγάκι ανάποδο το "αγάπα το φίλο σου, επειδή έχει ελαττώματα."
Τελικά μετά από πολλά χρόνια δεν με ενοχλεί αν η αγάπη κι ο σεβασμός περιλαμβάνει κι αυτούς που δεν αξίζουν αγάπη και σεβασμό, γιατί όλοι αξίζουν την αγάπη και το σεβασμό, ακόμα και οι κακοί που είναι στη φυλακή.
Θα μου πείτε, " πρέπει να αισθάνομαι ωραία, όταν φέρομαι ως παλιάνθρωπος; Να μην έχω τύψεις;" Γιατί ν αισθάνεσαι ωραία επειδή αγαπάς τον παλιάνθρωπο εαυτό σου; Δεν μιλάμε για το συναίσθημα, που ονομάζουν αγάπη οι πολλοί. Η αγάπη είναι βαρύς σταυρός , λέει ο Πάστερνακ. Δεν είναι η αγάπη για ευχαρίστηση. Οι γονείς που αγαπούν τα παιδιά τους , αισθάνονται πάντοτε ωραία που τα αγαπούν ή η αγάπη τους περνάει δια πυρός και σιδήρου, όταν αρρωσταίνουν ;
Τον εαυτό μας αγαπάμε και τον λυπούμαστε όταν αμαρτάνει , όχι την παλιανθρωπιά. Τα λάθη στην αγάπη και στο σεβασμό, δεν διορθώνονται με λιγότερο ή με καθόλου αγάπη , αλλά με περισσότερη αγάπη.
Όταν είμαστε άρρωστοι κι αγαπάμε τον εαυτό μας, αγαπάμε τον εαυτό μας, όχι την αρρώστια του. Όταν μάλιστα ο άρρωστος δεν έχει επίγνωση της αρρώστιας, ακόμα πιο πολύ έχει ανάγκη της αγάπης μας.
Μπορούμε άραγε να διακρίνουμε τον άνθρωπο από την αμαρτία; Μπορούμε. Δεν ξέρω αν αγαπούσα τόσο τον Προφήτη Δαβίδ, χωρίς τις αμαρτίες του. Δεν θα είχε γράψει το 50ό ψαλμό της μετανοίας.
Πιο εύκολα αγαπάμε τον άσωτο υιό παρά τον αδελφό του που δεν έσφαλε. Η επίγνωση της αμαρτωλότητας είναι προϋπόθεση για τη σωτηρία μας. "Τί με λέγεις αγαθόν. Ουδείς αγαθός, ειμή είς ο Θεός", είπε ο Κύριος για τους ανθρώπους.
Τα τελευταία λόγια του φίλου μου Ρομπέρτου στο τηλέφωνο από την Πάτμο, λίγο πριν πεθάνει ήταν: "Να τους αγαπάς όλους".
Θα ξαναγράψω εδώ για πολλοστή φορά, αυτό που ένιωσε ο Ντοστογιέφσκι στο εκτελεστικό απόσπασμα, στη Σιβηρία, όταν ενώ περίμενε να τον τουφεκίσουν, του έδωσαν χάρη: 'Ενιωσε μια μεγάλη απορία, γιατί δεν αγαπάει τα πάντα με απεριόριστη αγάπη. Με αυτήν την αγάπη στόλισε τον ήρωά του Πρίγκιπα Μύσκιν, που τον έγραψε ως τύπο του Ιησού.
Του Μόσχου Εμμ. Λαγκουβάρδου