Ζωηφόρος

Επιστολή του Μητρ. Πειραιώς Σεραφείμ προς τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο για το Πρωτείο

Πειραιεύς 9 Ἰανουαρίου 2014

Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Θ Ε Ν

Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Πειραιῶς κ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ ἀπέστειλε τήν κάτωθι ἐπιστολήν πρός τόν Μακαριώτατον Πατριάρχην Μόσχας καί πάσης Ρωσίας κ.κ. ΚΥΡΙΛΛΟΝ:

 

Ἀριθμ. Πρωτ. 50                                       

Ἐν Πειραιεῖ τῇ 9ῃ Ἰανουαρίου 2014

Τῷ Μακαριωτάτῳ & Ἁγιωτάτῳ

Πατριάρχῃ Μόσχας

καί πάσης Ρωσίας

Κυρίῳ κ. ΚΥΡΙΛΛΩι

καί τῇ περί Αὐτῷ Ἱερᾷ Συνόδῳ

Ε ἰ ς  Μ Ο Σ Χ Α Ν

                                         Μακαριώτατε καί Ἁγιώτατε Πάτερ καί Δέσποτα,

                                         Σεβασμιώτατοι Ἅγιοι Ἀδελφοί,

Πάνυ εὐλαβῶς, μετά βαθυτάτων αἰσθημάτων εὐγνωμοσύνης ἐκ προσώπου τοῦ εὐαγοῦς Κλήρου καί τοῦ φιλοχρίστου λαοῦ τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἁγιωτάτης Μητροπόλεως τῆς ναυλόχου πόλεως τοῦ Πειραιῶς καί πρώτου λιμένος τῆς Ἑλλάδος προάγομαι ὅπως ὑποβάλω θερμάς συγχαρητηρίους προσρήσεις καί εἰλικρινεῖς εὐχαριστίας διά τό υἱοθετηθέν ὑφ’ Ὑμῶν κατά τήν συνεδρίαν τῆς 25-26 Δεκεμβρίου 2013 (Πρακτικά Νο157) ἐκπονηθέν κείμενον ὑπό τῆς Συνοδικῆς Θεολογικῆς Ἐπιτροπῆς περί «Πρωτείου ἐπί παγκοσμίου ἐπιπέδου ἐντός τῆς Ἐκκλησίας» καταθέτων ἐν ταὐτῷ καί μίαν οὐσιώδην ἔνστασι ἐν τῷ τέλει.

Αἱ Ὑμέτεραι θέσεις ἐκφράζουν ἀπολύτως τήν ἱστορικοκανονικήν θεώρησιν τοῦ πολιτεύματος τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας καί κατακεραυνώνουν τήν  κακοδοξίαν καί αἵρεσι τοῦ ἐπικαιροποιημένου Ὠριγενισμοῦ καί «ὑποτακτικισμοῦ» πού ὄζουν Μοναρχιανισμό καί πού εἰσάγουν διαβάθμισι τῶν Τριαδικῶν Προσώπων, ἀσυνείδητον ἐνδεχομένως ἀπομείωσι τοῦ ὁμοουσίου Αὐτῶν καί στρέβλωσι τῶν θείων ἰδιωμάτων διά νά ἱκανοποιηθῇ τό κοσμοείδωλον μιᾶς δῆθεν παγκοσμίου «ἱεροκρατικῆς ἐξουσίας» κατ’ ἀντιστοιχίαν πρός τήν «μοναρχίαν καί πρωτεῖον ἐξουσίας» τοῦ Θεοῦ καί Πατρός. Εἶναι κατεγνωσμένη ἡ τοιαύτη κακοδοξία καί αἵρεσις τοῦ Ὠριγένους καταδικασθέντος ὑπό τῆς Ἁγίας Ε΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί διά τάς ὡς εἴρηται τραγικάς αὐτοῦ θέσεις διά τῶν ὁποίων «ὁ Λόγος εἶναι δεύτερος Θεός» (Εἰς Ἰωάννην τόμ. 5, 39), «αὐτός δέ καί ὁ Πατήρ εἶναι δύο Θεοί, δύναμις μία» (Διαλ. πρός Ἡρακλείδαν Β.Ε.Π ΙΣΤ 367), δέν δύναται νά συγκριθῆ πρός τόν Πατέρα διότι εἶναι μέν εἰκών ἀλλ΄ εἰκών τῆς ἀγαθότητος τοῦ Πατρός καί οὐχί αὐτοαγαθόν (Περί Ἀρχῶν 1,2 καί 13) καί δέν εἶναι φυσικόν καί ἀναγκαῖον γέννημα τοῦ Πατρός ἀλλά προϊόν τῆς θελήσεως αὐτοῦ (Περί ἀρχῶν 4,4,1).

Ἡ ἀδιαίρετος Ὀρθόδοξος Καθολική Ἐκκλησία ἐξαίρουσα τό θεῖον, πνευματικόν, μυστικόν καί ἀόρατον στοιχεῖον δέν προσέδωσε εἰς τήν διοργάνωσιν Αὐτῆς κοσμικόν καί νομικόν καί ἐξωτερικόν χαρακτῆρα ἀλλά πνευματικόν καί μυστικόν, ὡς αἰσθητή ὅμως καί ὁρατή κοινωνία ζώντων ἀνθρώπων διεμορφώθη ὑπό τοῦ Θείου Δομήτορος Αὐτῆς ἱεραρχικῶς καί ὄχι ἱεροκρατικῶς. Ἐν ἀρχῇ τήν Ἐκκλησιαστικήν Ἱεραρχίαν ἀπετέλεσαν οἱ Ἀπόστολοι οἱ ὁποῖοι ἔλαβον τήν ὑψίστην Ἐκκλησιαστικήν αὐθεντίαν. Πρός τοῦτο ὁ Κύριος «ἐποίησε δώδεκα ἵνα ὧσι μετ’ Αὐτοῦ καί ἵνα ἀποστέλλη αὐτούς κηρύσσειν καί ἔχειν ἐξουσίαν θεραπεύειν τάς νόσους» (Μάρκ. γ14) ἀκολούθως δέ «ἀνέδειξε καί ἑτέρους ἑβδομήκοντα καί ἀπέστειλε αὐτούς ἀνά δύο» (Λουκ. ι1). Ἀπευθυνόμενος πρός αὐτούς κατά τήν πρώτην μετά τήν Ἀνάστασι ἐμφάνισι εἶπε: «Καθώς ἀπέσταλκέ με ὁ Πατήρ κἀγώ πέμπω ὑμᾶς...λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον, ἄν τινων ἀφίετε τάς ἁμαρτίας ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε κεκράτηνται» (Ἰω. κ21) ἐφοδιάσας αὐτούς διά τῆς πνευματικῆς δυνάμεως λέγων:«ἐδόθη μοι πάσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καί ἐπί γῆς, πορευθέντες οὖν μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη βαπτίζοντες αὐτούς εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος διδάσκοντες αὐτούς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν» (Ματθ. κη18-20) διαβεβαιώσας:«ὁ ἀκούων ὑμῶν ἐμοῦ ἀκούει καί ὁ ἀθετῶν ὑμᾶς ἐμέ ἀθετεῖ, ὁ δἐ ἐμέ ἀθετῶν ἀθετεῖ τόν ἀποστείλαντά με» (Λουκ. ι16). Οὕτως αὐτός ὁ Κύριος κατέστησε ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ τούς Ἀποστόλους καί δι΄ αὐτῶν μετέδωκε τήν διδασκαλίαν καί τά μυστήριά Της καί τήν πνευματικήν ἐξουσίαν. Ἀλλά αὐτή ἡ ἐξουσία δέν ἦτο προσωπική τῶν Ἀποστόλων ἀλλά μεταδοτή καί εἰς τούς διαδόχους των. Τοιουτοτρόπως οἱ Ἀπόστολοι καί γενικῶς ἡ Ἐκκλησία ἔλαβον παρά τοῦ Κυρίου τήν ἐξουσίαν «χειροτονεῖν ἄρχοντας (Ἐπισκόπους) ἐπί πᾶσαν τήν γῆν» (Μ. Βασίλειος PG 29,413. Ἰω. Χρυσοστ. PG 52,777) λαμβάνοντας «διά τῆς ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν τήν χάριν τοῦ Ἁγ. Πνεύματος» Μ. Βασίλειος (PG 32,669) κατόπιν δέ δι’ αὐτῶν τούς Πρεσβυτέρους καί Διακόνους. Ἡ Ἐκκλησία ἑπομένως ἀπετελέσθη ἐκ δύο τάξεων τῆς ἱεραρχίας καί τῶν λαϊκῶν ὡς πνευματική κοινωνία συντεθειμένη ἐκ ποιμένων καί ποιμαινομένων πιστῶν καθ’ ὅσον «τάξις ἐν ταῖς ἐκκλησίαις τό μέν εἶναι τί ποίμνιον, τό δέ ποιμένας διώρισεν» (Γρηγορ. Ναζ. PG 36,185) ἀμφότεραι αἱ τάξεις αὐταί, εἶναι συστατικά στοιχεῖα τῆς Ἐκκλησίας ἀπολύτως ἀναγκαῖα καί ἀπαραίτητα ἡνωμένα καί ἀχώριστα.

Ὅθεν εὐλόγως οἱ ἅγιοι Πατέρες, ἀποδοκιμάζουν  καί τήν κληρικοκρατίαν καί τήν λαϊκοκρατίαν καί τόν χωρισμόν τῶν δύο τάξεων τῆς Ἐκκλησίας καί διδάσκουν τήν ἑνότητα τήν ἰσότητα καί τήν ἀγάπην, ὡς μελῶν ἑνός καί τοῦ αὐτοῦ σώματος, ὥστε νά εἶναι «εἷς ἐν Κυρίῳ, οἱ μέν καθηγούμενοι πρός τό ἀγαθόν, οἱ δέ ἐφεπόμενοι μετά συμπνοίας» (Μ. Βασιλ. PG 32,820) πάντες οἱ πιστοί μέλη τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἴσοι πρός ἀλλήλους διότι «πάντες τῆς αὐτῆς ἠξίωνται τιμῆς» καί τά «πάντων κεφαλαιοδέστερα κοινά πάντων ἐστί, τό βάπτισμα, τό διά πίστεως σωθῆναι, τό τόν Θεόν ἔχειν πατέρα , τόν τοῦ αὐτοῦ Πνεύματος ἅπαντας μετέχειν» (Ἰω. Χρυσοστ. PG 59,75. 62,81). Ἡ κατανομή τῶν διαφόρων χαρισμάτων δέν αἴρει τήν ἰσοτιμίαν τῶν μελῶν τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά τοὐναντίον συμβάλλει εἰς τήν διαμόρφωσι καί ὁλοκλήρωσι τοῦ ἑνός σώματος. Κατά τόν μεγαλειώδη Γρηγόριον τόν Θεολόγον «οἱ γάρ πάντες ἕν σῶμα ἐσμέν ἐν Χριστῷ ἤ δέ καθ’ ἕνα Χριστοῦ καί ἀλλήλων μέλη. Τό μέν γάρ ἄρχει καί προκαθέζεται τό δέν ἄγεται καί εὐθύνεται καί οὔτε τἀυτόν ἀμφότερα ἐνεργεῖ, εἴπερ μή ταὐτόν ἄρχειν ἄρχεσθαι καί γίνεται ἀμφότερα ἕν, εἰς ἕνα Χριστόν ὑπό τοῦ αὐτοῦ συναρμολογούμενα καί συντιθέμενα Πνεύματος» (PG 36,185).

Διά τῆς ὑπό τῶν Ἀποστόλων Συνοδικῆς ἀποφάνσεως, εἰσάγεται εἰς τήν χωρίαν των, ὁ Ματθίας καί ἐκλέγονται οἱ πρῶτοι Διάκονοι καθώς καί εἰσάγονται εἰς τήν Ἀποστολικήν διακονίαν οἱ Παῦλος καί Βαρνάβας (Πραξ. α15-26, στ1-7, ιγ1-4) καί ἐπιλύεται ὑπό τῆς Ἀποστολικῆς Συνόδου ἡ διαφωνία περί τοῦ τρόπου εἰσαγωγῆς εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῶν ἐξ Ἐθνικῶν προερχομένων (Πράξ. ιγ1-4) καί τοιουτοτρόπως εἰς τήν Μίαν, Ἁγίαν, Καθολικήν καί Ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν εἰσήχθη τό ἱεραρχικόν συνοδικόν σύστημα διοικήσεως κατά τό ὁποῖον οὐδείς ἐπίσκοπος εἶναι ὁ μοναδικός φορεύς τοῦ συνόλου τῆς ἐπισκοπικῆς ἐξουσίας ἀλλά ἡ Σύνοδος πάντων τῶν ἐπισκόπων τῆς Ἐκκλησίας ἐπί τό αὐτό συνερχομένων. Ὑπεράνω τῆς ἐξωτερικῆς καί προσκαίρου αὐτῆς ἀρχῆς, ὡς ἀληθής Ἀρχή καί Κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας ἀναγνωρίζεται ὁ Θεάνθρωπος Κύριος διότι «Αὐτός, ἐστίν ἡ κεφαλή τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ἐστίν ἀρχή πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν, ἵνα γένηται ἐν πᾶσι Αὐτός πρωτεύων» (Κολοσ. α΄18). Ὑπό τήν ὑψίστην κεφαλήν τόν Χριστόν, ὡς ὁρατή κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας ἵσταται ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος μή ὑφισταμένου μοναρχικοῦ πρωτείου ἐξουσίας ἤ μοναρχικοῦ διοικητικοῦ συστήματος, στηριζομένου ἐπί ἀπολυταρχικοῦ πρωτείου ἐξουσίας εἰς οὐδένα τῶν προέδρων τῶν κατά τόπους ἱερῶν Συνόδων τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν. Ἐν ἐναντίᾳ περιπτώσει ὡς ἱστορικῶς ἀποδεικνύεται θά ἦτο καί ἀδύνατος ἡ καθαίρεσις αἱρεσιαρχῶν Πρωθιεραρχῶν ὡς οἱ Μακεδόνιος, Νεστόριος, Διόσκορος, Σεβῆρος, Ὀνώριος κ.ἄ.

Ἐξαιρέτως ὅθεν προβάλλεται διά τοῦ κειμένου, ὁ 34ος κανών τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων ὡς γνώμων καί σύνταγμα τοῦ Συνοδικοῦ Πολιτεύματος ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ διά τοῦ ὁποίου διακρατεῖται ἡ ἑνότης τῆς πίστεως καί ἡ ἀκρίβεια τοῦ δόγματος. Ἄλλωστε ἡ τραγική ἱστορική πορεία τοῦ ἐκπεσόντος πάλαι ποτέ πρεσβυγενοῦς Πατριαρχείου τῆς παλαιᾶς Ρώμης καί τῆς Δύσεως, τοῦ καταστίκτου ἀπό αἱρετικά φληναφήματα, πολυειδῆ ἐγκλήματα, αἴσχιστες πλαστογραφήσεις, ὡς τό «Πέτρειον» δόγμα, ἡ ψευδοΚωνσταντίνειος δωρεά, οἱ ψευδοΙσιδώρειες διατάξεις, τά ψευδοκλημέντεια, ἡ ψευδοπιπίνειος δωρεά ἀποτελοῦν ἐκφαντορικόν παράδειγμα στρεβλώσεως τοῦ Ἀποστολικοπαραδότου καί τοῦ ὑπό τῶν Ἁγίων καί Οἰκουμενικῶν Συνόδων θεσπισθέντος πολιτεύματος τῆς Ἐκκλησίας.

Ὅσον ἀφορᾶ εἰς τήν ἀπόπειραν θεμελιώσεως Πρωτείου παγκοσμίου δικαιοδοσίας καί ἐξουσίας ἐν τῇ Μιᾷ, Ἁγίᾳ Καθολικῇ καί Ἀποστολικῇ Ἐκκλησίᾳ κατ’ ἀντιστοιχίαν πρός τήν Ρωμαιοκαθολικήν ἐκτροπήν ὀφείλω νά ἐπισημειώσω ὅτι διά τήν ὀργάνωσι τῶν Ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων ἴσχυσεν ἀρχικῶς σύστημα συγγενές πρός τήν πολιτικήν διοίκησι διά τῆς δημιουργίας ἐκκλησιαστικῶν ἐπαρχιῶν. Αἱ μεγάλαι περιφέρειαι ὠργανώθησαν κατά τόν 34ον Ἀποστολικόν Κανόνα, ὡς εὐρέα ἐκκλησιαστικά τμήματα, ἐπί κεφαλῆς ἔχοντα τόν «Πρῶτον» διά τάς διοικήσεις Ἀνατολῆς (Ἀντιόχεια), Αἰγύπτου (Ἀλεξάνδρεια), Καππαδοκίας-Πόντου (Καισάρεια), Ἀσίας (Ἔφεσος) οἱ πρῶτοι ἐκλήθησαν Ἔξαρχοι. Περί τῶν Ἐξάρχων λόγος γίνεται εἰς τούς Κανόνας θ΄ καί ιζ΄ τῆς ἐν Χαλκηδόνι Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Οἱ Ἔξαρχοι Ἀλεξανδρείας καί Ἀντιοχείας ὠνομάσθησαν ἀργότερα Πατριάρχαι, ὁ τίτλος ἐπεξετάθη καί ἐπί τούς Κωνστατινουπόλεως καί Ἱεροσολύμων. Εἰς τήν 126 Νεαράν τοῦ Ἰουστινιανοῦ ἀποκαλοῦνται «Μακαριώτατοι Ἀρχιεπίσκοποι καί Πατριάρχαι Ρώμης, Κωνσταντινουπόλεως, Ἀλεξανδρείας, Θεουπόλεως (Ἀντιοχείας) καί Ἱεροσολύμων». Ἀπό τοῦ 6ου αἰ. ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ἀποκαλεῖται Οἰκουμενικός καί δή εἰς τήν Σύνοδον Κωνσταντινουπόλεως τοῦ ἔτους 587 ὠνομάσθη Οἰκουμενικός Πατριάρχης ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Νηστευτής. Τό ἐπίθετον Οἰκουμενικός δέν ἦταν καί προηγουμένως ἄγνωστον εἰς τήν ἐκκλησιαστικήν φρασεολογίαν. Οἱ λέξεις οἰκουμένη καί προσφιλής καί ἐκφραστική ἦτο καί ὁ τίτλος δέν ἦτο ἠχηρός οὔτε ἐγωϊστικός καί κατά καιρούς ἐχρησιμοποιήθη ὡς διακοσμητικόν ἐπίθετον ἀποδοθέν πρός διαφόρους Ἐπισκόπους καί Πάπας ἀκόμη καί μοναχούς. Περιέχεται εἰς Νεαράς τοῦ Ἰουστινιανοῦ καί εἰς Συνοδικά ἔγγραφα. Δέν ὑπεδήλωνε ποτέ τήν ὁπωσδήποτε ἄσκησι παγκοσμίου καθολικῆς ἐξουσίας, ἐν δέ τῇ περιπτώσει τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως ἐφανέρωνε ἀντιστοιχίαν πρός τήν πολιτικήν ἐξουσίαν τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους καί πίστιν θεμελιωθεῖσαν εἰς τό πέρασμα τῶν καιρῶν ὅτι ἀποτελεῖ ὁ θρόνος τῆς Κωνσταντινουπόλεως τήν ἀσφαλῆ ἐγγύησιν τῆς ἀνέτου καί ὑγιοῦς ἐπικρατήσεως τῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστοῦ ὑπό τήν Ὀρθόδοξον αὐτῆς μορφήν. Μέ αὐτό ἄλλωστε τό πνεῦμα ἡ ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας ἀποκαλεῖ τούς μεγάλους τῆς Ἐκκλησίας Πατέρας φωστήρας τῆς Οἰκουμένης καί Οἰκουμενικούς διδασκάλους.

Εἶναι ἀποδεικτικά τῶν ἀνωτέρω τά παρατιθέμενα ὑπό τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν κυροῦ Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν εἰς τό περισπούδαστον ἔργον του: «Ἐκκλησιαστική Ἱστορία» σελ. 96 ἑπομ. διά τῶν ὁποίων: «Καταπολεμῶν ὁ Πάπας Γρηγόριος ὁ Α΄ τήν ὑπό τοῦ Πατριάρχου Κων/πόλεως Ἰωάννου τοῦ Νηστευτοῦ χρῆσιν τοῦ τίτλου «Οἰκουμενικός» (ἐνῷ ἡ χρῆσις τοῦ τίτλου τούτου ἐγέ­νετο ὑπό τῶν Πατριαρχῶν Κωνσταντινουπόλεως πολύ προη­γουμένως), ἀπέστειλε πρός αὐτόν ἐπιστολάς διαμαρτυρίας, ἐν τῇ πρώ­τη τῶν ὁποίων κατά τάς ἀρχάς τοῦ 595 μεταξύ ἄλλων περιέχονται καί τά ἑξῆς:

«... Ὅτι ὁ Ἰωάννης θά μείνῃ ἀναπολόγητος κατά τήν Β΄ παρουσίαν ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, τῆς κεφαλῆς τῆς Ἐκκλησίας, διότι διά τῆς προσηγο­ρίας τοῦ «Οἰκουμενικοῦ» προσπαθεῖ νά ὑπόταξῃ ὅλα τά μέλη αὐτῆς. Ὅτι διά τῆς διεφθαρμένης λέξεως μιμεῖται τόν Ἑωσφόρον, διότι τί ἄλλο δι' αὐ­τῆς λέγει, εἰμή ἀναβήσομαι εἰς τόν οὐρανόν καί θήσω τόν θρόνον μου ὑπε­ράνω τῶν ἀστέρων; Ἀστέρες δέ εἶναι οἱ ἐπίσκοποι τῆς οἰκουμενικῆς Ἐκκλησίας, οὕς πάντας ζητεῖ νά ὑπερβῇ ὁ Ἰωάν­νης. Ὅταν μετά θλίψεως σκεφθῶ περί πάντων τούτων, ἔγραφε, καί μετά φόβου ἀπίδω τάς ἀνεξε­ρευνήτους βουλάς τοῦ Θεοῦ, πνίγομαι ὑπό δακρύων, ἀναστέλλονται οἱ παλ­μοί τῆς καρδίας μου ἐπί τῇ σκέψει, ὅτι τοιοῦτος ἁγιώτατος ἀνήρ ἐπέτρεψεν εἰς κόλακας γλώσσας νά παρασυρθῇ εἰς τοιαύτην ἔπαρσιν, ὥστε, οἰκειωθείς διεφθαρμένον ὄνομα, ἀγωνίζεται νά μιμηθῇ τόν Ἑωσφόρον, ὅστις, θελήσας νά ἐξισωθῇ πρός τόν Θεόν, ἀπώλεσε καί τήν δόξαν τῆς ὁμοιότητος. Ὅτι ἀληθῶς ὁ ἀπ. Πέτρος εἶναι τό πρῶτον μέλος τῆς ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς Ἐκκλησίας, ὁ δέ Παῦλος, Ἀνδρέας, Ἰωάννης τί ἄλλο εἰσίν ἤ κεφαλαί ἐπί μέρους λαῶν; Καί ὅμως ὑπό μίαν κεφαλήν εἰσίν πάντα τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, καί ἅγιοι πρό τοῦ νόμου, ἅγιοι μετά τόν νόμον, ἅγιοι ὑπό χά­ριν, ἅπαντες οὗτοι, πληροῦντες δι' ἑαυτῶν τό σῶμα τοῦ Κυρίου, συναριθ­μοῦνται μετά τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας, καί οὐδείς αὐτῶν οὐδέποτε ἠθέλησε νά καλῆται οἰκουμενικός».

Ὡσαύτως, πρός τόν αὐτοκράτορα Μαυρίκιον καί τούς Πατριάρχας Ἀλεξανδρείας Εὐλόγιον καί Ἀντιοχείας Ἀναστά­σιον ἔγραψε κατά τό 597, σύν ἄλλοις, ὅτι «....θεωρεῖ πρόδρο­μον τοῦ ἀντιχρίστου ἤ μᾶλλον ἀνώτερον τοῦ ἀντιχρίστου τόν τολμῶν­τα νά ὀνομάζη ἑαυτόν «Οἰκουμενικόν Πατριάρχην»∙ ὅτι οὐ μό­νον αὐτός, ἀλλ' ἅπασα ἡ Ἐκκλησία ἐσκανδαλίσθη ἐκ τοῦ ὑπε­ρηφάνου τίτλου, τοῦ ἀντιμαχομένου πρός τούς Κανόνας τῶν συνόδων καί πρός αὐτάς τάς ἐντολάς τοῦ Κ. ἡ. Ἰ. Χρι­στοῦ∙ ὅτι ὁ οἰκειοποιούμενος τόν νέον τίτλον, παρά τάς ἐντο­λάς τοῦ Εὐαγγελίου καί τάς διατάξεις τῶν συνόδων, δύναται νά εἶναι πρῶτος χωρίς νά ταπεινώσῃ τούς λοιπούς; ὅτι, ἐάν τις τῆς Ἐκκλησίας Κων/πόλεως προσλάβῃ τοιοῦτον ὄνομα, δι' οὗ ἔμελλε νά γίνῃ δικαστής πάντων, ἡ οἰκου­μενική Ἐκκλησία ἔμελλε νά σαλευθῇ ἐν ταῖς βάσεσιν αὐτῆς. Ὅτι ὁ ἀποκαλῶν ἑαυτόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην καταργεῖ τήν πατριαρχικήν ἀξίαν τῶν ἄλλων Πατριαρχῶν. Ἰδιαιτέρως δέ παρεκάλει τούς Πατριάρχας νά προσεύχωνται εἰς τόν Θεόν, ἵνα μή διά τοῦ δηλητηρίου τῆς λέξεως δηλητηριασθῶσι τά ζῶντα μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ καί ὅπως μή ἡ δια­βολική αὕτη ἐπινόησις τοῦ τίτλου προσβάλῃ καί τούς λοι­πούς Πατριάρχας, οἵτινες ὤφειλον οὔτε νά δίδουν, οὔτε νά δέχωνται τόν τίτλον, ἀλλά νά προσέχωσιν, ὅπως καί οἱ ὑπ' αὐτούς ἐπίσκοποι προφυλάσσωνται ἀπό τῆς μιάνσεως τῆς λέξεως ταύτης. Ἐάν δέ συμβῇ τό ἀντίθετον, ἡμεῖς μένοντες ὁλόψυχοι ὀφείλομεν νά ἀντιστῶ­μεν μέχρι θανάτου, ὅπως καταδικάζοντες τήν οἰκουμενικό­τητα μή παρασυρθῶμεν ὑπό ἰδιοτελείας τινός».

Ἐκ τῶν ἐπιστολῶν τούτων τοῦ Πάπα Γρηγορίου σαφῶς διακηρύσσε­ται, ὡς ὀρθῶς παρατηρεῖ ὁ ἀοίδιμος Ἀρχιεπίσκο­πος Χρυσόστομος Παπαδόπουλος ἐν τῷ αὐτῷ συγγράμματί του (σελ. 105-108 καί 320), ὅτι ὁ Πάπας Γρηγόριος ἀνι­διοτελῶς κατέκρινε τόν τίτλον «Οἰκουμενικός» φοβούμενος μήπως ὁ Πατριάρχης Κωνσταντι­νουπόλεως θελήσῃ νά κυριαρχήσῃ ἐφ' ὁλοκλήρου τῆς Ἐκκλησίας καί διαταράξῃ τήν μεταξύ τῶν Πατριαρχῶν ἐπικρατοῦσαν ἰσό­τητα. Ἀποκρούων οἱονδήποτε πρωτεῖον ἐν τῇ διοικήσει τῆς Ἐκκλησίας, ἀναπτύσσει λα­μπρῶς τήν ἰσότητα ταύτην καί ἀγωνίζεται ὑπέρ αὐτῆς. Πολεμεῖ τόν τίτλον «Οἰκουμενικός», οὐχί διότι θεωρεῖ ἑαυτόν Οἰ­κουμενικόν Πατριάρχην, ἀλλά διότι οὐδείς τῶν Πατριαρχῶν δύναται νά ἀξιώσῃ, ὅπως ἄρχῃ τῶν λοιπῶν. Ἀποκρούει δηλονότι πᾶσαν ἰδέαν διοικητικοῦ «πρωτείου» καί μοναρχι­κῆς ἐξουσίας ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ. Τούς Πατριάρχας Ἀλεξαν­δρείας καί Ἀντιοχείας θεωρεῖ ἐξ ἴσου πρός ἑαυτόν διαδόχους τοῦ ἀπ. Πέ­τρου, χωρίς νά ἀποκρούῃ καί τήν πατριαρχικήν ἀξίαν τοῦ Κων/πόλεως. Εἰς ἰδιαιτέραν δέ ἐπιστολήν του πρός τόν Ἀλε­ξανδρείας Εὐλόγιον, γράψαντα πρός αὐτόν ὅτι συμφώνως πρός τήν ἐντολήν του δέν μετεχειρίσθη πλέ­ον τήν λέξιν «Οἰ­κουμενικός» διά τόν Πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως καί ὀνομάσαντα αὐτόν «Οἰκουμενικόν Πάπαν», ὁ ὄντως ἅγιος ἐκεῖνος Ἱεράρχης παρετήρησε: «...παρακαλῶ ὅπως μή ὁμιλῇς περί διαταγῆς, διότι γιγνώσκω τίς εἶμαι ἐγώ καί τίς εἶσαι σύ, κατά τό ἀξίωμα ἀδελφός, κατά τήν ἁγιότητα πατήρ μου. Δέν διέταξα, ἀλλ' ἁπλῶς ὑπέδειξα τό τί δέον γενέσθαι. Λέγω, ὅτι δέον νά μή ἀπονέμῃς μοι τόν τίτλον «Οἰκουμενικός Πάπας», διότι δέν θέλω νά μοί ἀπονεμηθῇ ἀξία εἰς βάρος τῶν ἀδελ­φῶν μου... Ἐάν ἡ ὑμετέρα ἁγιότης μέ ὀνομάζῃ «Οἰκουμενι­κόν Πάπαν», ἀφαιρεῖ ἀφ' ἑαυτῆς τήν ἰδιότητα τοῦ ἐπισκόπου, ἐπειδή ὑποτίθησιν, ὅτι εἰμί «Οἰκουμενικός». Μή γένοιτο! Μακράν ἡμῶν λέξεις ὑποθάλπουσαι τήν ματαιότητα καί πλη­γώνουσα τήν ἀγάπην».

Ἐν κατακλείδι ἐπιτραπήτω νά ὑποβάλω οὐσιώδη ἔνστασιν ἐπί τοῦ ἐν χωρίῳ 3 τοῦ Ὑμετέρου κειμένου ἀναφερομένου ὅτι «σέ ἐπίπεδο οἰκουμενικῆς Ἐκκλησίας ὡς κοινότητας τῶν κατά τόπους Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν... τό πρωτεῖον καθορίζεται συμφώνως πρός τήν παράδοσι τῶν ἱερῶν Διπτύχων...» διότι τό πρωτεῖον τιμῆς τῶν πέντε Πρεσβυγενῶν Θρόνων τῆς Ἐκκλησίας δέν ἀποτελεῖ παράδοσι τῶν ἱερῶν Διπτύχων ἀλλά νομοκανονικήν ἀπόφανσι καί ἐπιταγήν τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδων οἱ ὁποῖες διά τοῦ γ΄ Κανόνος τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Β΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τοῦ ἔτους 381 ἐπιτάσσουν «τόν μέντοι Κωνσταντινουπόλεως Ἐπίσκοπον ἔχει τά πρεσβεῖα τιμῆς μετά τόν Ῥώμης Ἐπίσκοπον διά τό εἶναι αὐτήν Νέαν Ῥώμην», διά τοῦ κη΄ Κανόνος τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἐπικυρώνουν τόν προηγούμενον Ἱ. Κανόνα: «Πανταχοῦ τοῖς τῶν ἁγίων Πατέρων ὅροις ἑπόμενοι, καὶ τὸν ἀρτίως ἀναγνωσθέντα κανόνα τῶν ἑκατὸν πεντήκοντα θεοφιλεστάτων ἐπισκόπων, τῶν συναχθέντων ἐπὶ  τοῦ τῆς εὐσεβοῦς μνήμης Μεγάλου Θεοδοσίου, τοῦ γενομένου βασιλέως ἐν τῇ βασιλίδι Κωνσταντινουπόλεως  Νέας Ῥώμης, γνωρίζοντες, τὰ αὐτὰ καὶ ἡμεῖς ὁρίζομέν τε καὶ ψηφιζόμεθα περὶ τῶν πρεσβείων τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας τῆς αὐτῆς Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ῥώμης·  καὶ γὰρ τῷ θρόνῳ τῆς πρεσβυτέρας Ῥώμης, διὰ τὸ βασιλεύειν τὴν πόλιν ἐκείνην, οἱ Πατέρες εἰκότως ἀποδεδώκασι τὰ πρεσβεῖα. Καὶ τῷ αὐτῷ σκοπῷ κινούμενοι οἱ ἑκατὸν πεντήκοντα θεοφιλέστατοι ἐπίσκοποι, τὰ ἴσα πρεσβεῖα ἀπένειμαν τῷ τῆς Νέας Ῥώμης ἁγιωτάτῳ θρόνῳ, εὐλόγως κρίναντες, τὴν βασιλείᾳ καὶ συγκλήτῳ τιμηθεῖσαν πόλιν, καὶ τῶν ἴσων ἀπολαύουσαν πρεσβείων τῇ πρεσβυτέρᾳ βασιλίδι Ῥώμῃ, καὶ ἐν τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς ὡς ἐκείνην ὑπάρχουσαν. Καὶ ὥστε τοὺς τῆς Ποντικῆς, καὶ τῆς Ἀσιανῆς, καὶ τῆς Θρᾳκικῆς διοικήσεως μητροπολίτας μόνους, ἔτι δὲ καὶ τοὺς ἐν τοῖς βαρβαρικοῖς ἐπισκόπους τῶν προειρημένων διοικήσεων χειροτονεῖσθαι ὑπὸ τοῦ προειρημένου ἁγιωτάτου θρόνου τῆς κατὰ Κωνσταντινούπολιν ἁγιωτάτης ἐκκλησίας· δηλαδὴ ἑκάστου μητροπολίτου τῶν προειρημένων διοικήσεων μετὰ τῶν τῆς ἐπαρχίας ἐπισκόπων χειροτονοῦντος τοὺς τῆς ἐπαρχίας ἐπισκόπους, καθὼς τοῖς θείοις κανόσι διηγόρευται· χειροτονεῖσθαι δέ, καθὼς εἴρηται τοὺς μητροπολίτας τῶν προειρημένων διοικήσεων παρὰ τοῦ Κωνσταντινουπόλεως ἀρχιεπισκόπου, ψηφισμάτων συμφώνων κατὰ τὸ ἔθος γινομένων, καὶ ἐπ’ αὐτὸν ἀναφερομένων», καί διά τοῦ λς΄ τῆς ΣΤ΄Οἰκουμενικῆς Συνόδου ὁρίζουν: «Ἀνανεούμενοι τὰ παρὰ τῶν ἑκατὸν πεντήκοντα ἁγίων Πατέρων, τῶν ἐν τῇ θεοφυλάκτῳ ταύτῃ καὶ βασιλίδι πόλει συνελθόντων, καὶ τῶν ἑξακοσίων τριάκοντα, τῶν ἐν Χαλκηδόνι συναθροισθέντων νομοθετηθέντα, ὁρίζομεν, ὥστε τὸν Κωνσταντινουπόλεως θρόνον τῶν ἴσων ἀπολαύειν πρεσβείων τοῦ τῆς πρεσβυτέρας Ῥώμης θρόνου, καὶ ἐν τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς, ὡς ἐκεῖνον, μεγαλύνεσθαι πράγμασι, δεύτερον μετ' ἐκεῖνον ὑπάρχοντα, μεθ' ὃν ὁ τῆς Ἀλεξανδρέων μεγαλοπόλεως ἀριθμείσθω θρόνος, εἴτα ὁ Ἀντιοχείας, καὶ μετὰ τοῦτον, ὁ τῆς  Ἱεροσολυμιτῶν πόλεως».

Ἑπομένως ὅσον ἀφορᾶ εἰς τούς πρεσβυγενεῖς Θρόνους τό Πρωτεῖον τιμῆς δέν καθορίζεται «συμφώνως πρός τήν παράδοσιν τῶν ἱερῶν Διπτύχων» ἀλλά δυνάμει τῆς θεόθεν ἀποφάνσεως τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδων καί διά τόν λόγον αὐτόν εἶναι ἀναλλοίωτον, αἰώνιον, ἄφθιτον καί ἀπαρασάλευτον.

Ἐπί δέ ταῖς ἑορταῖς τοῦ Ἁγίου Δωδεκαημέρου καί τῇ ἐπιτολῇ τοῦ νέου ἐνιαυτοῦ 2014 ταπεινῶς εὔχομαι ἔτη πολλά καρποβριθῆ καί εὐφρόσυνα!

+ ὁ Πειραιῶς ΣΕΡΑΦΕΙΜ

(Ἐκ τῆς Ἱ. Μητροπόλεως)

***

Δείτε σχετικά: -Η θέση του Πατριαρχείου Μόσχας περί πρωτείου

σε παγκόσμιο επίπεδο εντός της Εκκλησίας

Το κείμενο υιοθετήθη υπό της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας κατά τη συνεδρία της 25-26 Δεκεμβρίου 2013 (Πρακτικά № 157).Πολλάκις ανέκυπτε το θέμα πρωτείου σε παγκόσμιο επίπεδο εντός της Εκκλησίας κατά τη διάρκεια των εργασιών της Διεθνούς Μικτής Επιτροπής επί του Θεολογικού Διαλόγου μεταξύ της Ορθοδόξου Εκκλησίας και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Η Ιερά Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας με απόφαση της 27ης Μαρτίου 2007 ανέθεσε την εξέταση του θέματος στη Συνοδική Θεολογική Επιτροπή προκειμένου να εκπονηθεί η επίσημη θέση του Πατριαρχείου Μόσχας (Πρακτικά № 26). Εν τῳ μεταξύ στη συνεδρία της 13ης Οκτωβρίου 2007 της Μικτής Επιτροπής στη Ραβέννα, απουσίᾳ της αντιπροσωπείας της Ρωσικής Εκκλησίας και άνευ γνώμης αυτῆς, υιοθετήθη κείμενο υπό τον τίτλο «Εκκλησιολογικαί και κανονικαί συνέπειαι της μυστηριακής φύσεως της Εκκλησίας».

Αφού εξέτασε το κείμενο της Ραβέννας, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας δεν απεδέχθη το μέρος εκείνο, όπου γίνεται λόγος περί συνοδικότητας και πρωτείου επί του παγκοσμίου επιπέδου εντός της Εκκλησίας. Εφόσον το κείμενο της Ραβέννας διακρίνει μεταξύ τριών επιπέδων εκκλησιαστικής διοικήσεως, δηλονότι του τοπικού, του επαρχιακού και του παγκοσμίου, η ως κάτω θέση του Πατριαρχείου Μόσχας περί πρωτείου επί του παγκοσμίου επιπέδου εντός της Εκκλησίας εξετάζει το θέμα αυτό επίσης σε τρία επίπεδα.

 1. Στην Αγία του Χριστού Εκκλησία το πρωτείο κατά πάντα ανήκει στην Κεφαλή της τον Κύριο και Σωτήρα ημών Ιησού Χιρστό, Υιό του Θεού και Υιό του Ανθρώπου. Κατά τον Άγιον Απόστολο Παύλο, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός ἐστιν ἡ κεφαλὴ τοῦ σώματος, τῆς ἐκκλησίας· ὅς ἐστιν ἀρχή, πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν, ἵνα γένηται ἐν πᾶσιν αὐτὸς πρωτεύων (Κολ. 1,18).Κατά την αποστολική διδασκαλία, ὁ Θεὸς τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ὁ πατὴρ τῆς δόξης, ἐγείρας αὐτὸν ἐκ νεκρῶν, ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ αὐτοῦ ἐν τοῖς ἐπουρανίοις  ὑπεράνω πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας καὶ δυνάμεως καὶ κυριότητος καὶ παντὸς ὀνόματος ὀνομαζομένου οὐ μόνον ἐν τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ μέλλοντι…καὶ αὐτὸν ἔδωκε κεφαλὴν ὑπὲρ πάντα τῇ ἐκκλησίᾳ, ἥτις ἐστὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ (Εφ. 1, 17-23).Η Εκκλησία, ούσα επί της γης, δεν είναι μόνο η κοινωνία των εις Χριστόν πιστευόντων, αλλά και ο Θεανθρώπινος οργανισμός: Υμεῖς δέ ἐστε σῶμα Χριστοῦ καὶ μέλη ἐκ μέρους (Α΄Κορ. 12,27).Συνεπώς, οι ποικίλες μορφές του πρωτείου στην Εκκλησία εν τῃ ιστορική της πορεία σε αυτό τον κόσμο, είναι επουσιώδεις σε σχέση με το αιώνιο πρωτείο του Χριστού ως Κεφαλής της Εκκλησίας, διά του Οποίου ο Θεός Πατήρ ἀποκαταλλάσσει τὰ πάντα εἰς αὐτόν, εἰρηνοποιών δι’ αὐτοῦ εἴτε τὰ ἐπὶ τῆς γῆς εἴτε τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς (Κολ. 1,20). Το πρωτείο στην Εκκλησία πρέπει να είναι κυρίως διακονία καταλλαγής, αποβλέπουσα στη διασφάλιση της αρμονίας, συμφώνως προς τον Απόστολο, ο οποίος καλεί τηρεῖν τὴν ἑνότητα τοῦ Πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης (Εφ. 4,3).2. Το πρωτείο όπως και η συνοδικότητα, στην εν τῳ αιώνι τούτῳ Εκκλησία του Χριστοῦ, είναι απο τις θεμελιώδεις αρχές της δομής  της. Σε διάφορα επίπεδα της υπάρξεως της Εκκλησίας το ιστορικώς διαμορφωθέν πρωτείο έχει διαφορετική φύση και διαφορετικές πηγές. Αυτά τα επίπεδα είναι: (1) η επισκοπή, (2) η Αυτοκέφαλος Τοπική Εκκλησία και (3) η ανά την Οικουμένη Εκκλησία.(1) Σε επίπεδο της επισκοπής το πρωτείο ανήκει στον Επίσκοπο. Το πρωτείο του Επισκόπου στην ιδίαν αυτού επισκοπή έχει σταθερά θεολογικά και κανονικά ερείσματα, τα οποία ανάγονται στην εποχή της πρωτοχριστιανικής Εκκλησίας. Συμφώνως προς τη διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου, τὸ Πνεῦμα  τὸ ῞Αγιον ἔθετο τους Επισκόπους ποιμαίνειν τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος  (Πραξ. 20,28). Η διά της χειροτονίας[1] μεταδιδόμενη αποστολική διαδοχή αποτελεί πηγή πρωτείου του Επισκόπου στην ιδίαν αυτού Επισκοπή.Το επισκοπικό λειτούργημα είναι το εκ των ων ουκ άνευ θεμέλιο της Εκκλησίας: «Ο Επίσκοπος είναι εν τῃ Εκκλησίᾳ και η Εκκλησία είναι εν τῳ Επισκόπῳ  και όποιος δεν είναι μεθ΄ Επισκόπου ευρίσκεται εκτός Εκκλησίας» (ιερομάρ. Κυπριανού Καρθαγένης[2]). Ο ιερομάρτυς Ιγνάτιος ο Θεοφόρος παρομοιάζει το πρωτείο του Επισκόπου εν τῃ Επισκοπή αυτοῦ με την ηγεμονία του Θεού: «Παραινῶ, ἐν ὁμονοίᾳ θεοῦ σπουδάζετε πάντα πράσσειν, προκαθημένου τοῦ ἐπισκόπου εἰς τόπον θεοῦ καὶ τῶν πρεσβυτέρων εἰς τόπον συνεδρίου τῶν ἀποστόλων, καὶ τῶν διακόνων τῶν ἐμοὶ γλυκυτάτων πεπιστευμένων διακονίαν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὃς πρὸ αἰώνων παρὰ πατρὶ ἦν καὶ ἐν τέλει ἐφάνη» (Προς Μαγνησιείς, ΣΤ΄).Εν τῃ εκκλησιαστική αυτοῦ περιοχή ο Επίσκοπος κατέχει την πληρότητα της μυστηριακής, της διοικητικής και της διδακτικής αυθεντίας. Διδάσκει ο Άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος: «Μηδεὶς χωρὶς τοῦ ἐπισκόπου τι πρασσέτω τῶν ἀνηκόντων εἰς τὴν ἐκκλησίαν. ἐκείνη· βεβαία εὐχαριστία ἡγείσθω, ἡ ὑπὸ ἐπίσκοπον οὖσα ἢ ᾧ ἂν αὐτὸς ἐπιτρέψῃ…οὐκ ἐξόν ἐστιν χωρὶς τοῦ ἐπισκόπου οὔτε βαπτίζειν οὔτε ἀγάπην ποιεῖν· ἀλλ ̓ ὃ ἂν ἐκεῖνος δοκιμάσῃ, τοῦτο καὶ τῷ· θεῷ· εὐάρεστον, ἵνα ἀσφαλὲς ᾖ καὶ βέβαιον πᾶν ὃ πράσσετε (Προς Σμυρναίους Η΄).Εν τῃ Ευχαριστίᾳ με τον πλέον έντονο τρόπο φανερούται η μυστηριακή αυθεντία του Επισκόπου. Εν τῃ τελέσει αυτής ο Επίσκοπος είναι εικών του Χριστού, εκπροσωπών μεν την Εκκλησία των πιστών ενώπιον του Θεού και Πατρός, και ευλογών δε τους πιστούς και ανατρέφων αυτούς δι΄αληθινού πνευματικού βρώματος και πόματος του Μυστηρίου της Ευχαριστίας. Ως κεφαλή της επισκοπής του ο Επίσκοπος προΐσταται του συλλείτουργου, χειροτονεί και διορίζει κληρικούς σε εκκλησιαστκές ενορίες, παρέχων άδεια διά την τέλεση της Ευχαριστίας και λοιπών Μυστηρίων και ιεροπραξιών.Η διοικητική αυθεντία του Επισκόπου εκδηλούται στην υποταγή σε αυτόν των κληρικών, των μοναχών και των λαϊκών της επισκοπής, των ενοριών και των Ιερών Μονών (εκτός σταυροπηγιακών) καθώς και των διαφόρων ιδρυμάτων της επισκοπής (εκπαιδευτικών, φιλανθρωπικών κλπ.). Ο Επίσκοπος είναι εκείνος ο οποίος εκδικάζει υποθέσεις εκκλησιαστικών παραβάσεων. Οι Αποστολικοί Κανόνες αναφέρουν: «Πάντων τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων ὁ ἐπίσκοπος ἐχέτω τὴν φροντίδα, καὶ διοικείτω αὐτά» (Κανών ΛΗ΄), «Οἱ πρεσβύτεροι, καὶ οἱ διάκονοι, ἄνευ γνώμης τοῦ ἐπισκόπου μηδὲν ἐπιτελείτωσαν· αὐτὸς γὰρ ἐστὶν ὁ πεπιστευμένος τὸν λαὸν τοῦ Κυρίου, καὶ τὸν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν αὐτῶν λόγον ἀπαιτηθησόμενος» (Κανών ΛΘ΄).(2) Σε επίπεδο της Τοπικής Αυτοκεφάλου Εκκλησίας το πρωτείο ανήκει στον Επίσκοπο, ο οποίος εκλέγεται Προκαθήμενος της Τοπικής Εκκλησίας υπό της Συνόδου των Επισκόπων αυτής[3]. Συνεπῶς, η εκλογή υπό της εχούσης την πληρότητα της εκκλησιαστικής αυθεντίας Συνελεύσεως (ή της Ιεράς Συνόδου)  του πρώτου Επισκόπου αποτελεί πηγή πρωτείου σε επίπεδο της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας. Το πρωτείο αυτό έχει σταθερά κανονικά ερείσματα, τα οποία ανάγονται στην εποχή των Οικουμενικών Συνόδων.Η αυθεντία του Προκαθημένου σε μια Τοπική Αυτοκέφαλο Εκκλησία διαφέρει από την αυθεντία του Επισκόπου στην εκκλησιαστική του περιοχή: πρόκειται για την αυθεντία του πρώτου μεταξύ ίσων Επισκόπων. Ασκεί τη διακονία του πρώτου συμφώνως προς την κοινή κανονική παράδοση της Εκκλησίας, όπως εκφράζεται στον ΛΔ΄ Αποστολικό Κανόνα: «Τοὺς ἐπισκόπους ἑκάστου ἔθνους εἰδέναι χρή τὸν ἐν αὐτοῖς πρῶτον, καὶ ἠγεῖσθαι αὐτὸν ὡς κεφαλήν, καὶ μηδὲν τι πράττειν ἄνευ τῆς ἐκείνου γνώμης· ἐκεῖνα δὲ μόνα πράττειν ἕκαστον, ὅσα τῇ αὐτοῦ παροικίᾳ ἐπιβάλλει, καὶ ταῖς ὑπ’ αὐτὴν χώραις. Ἀλλὰ μηδὲ ἐκεῖνος ἄνευ τῆς πάντων γνώμης ποιείτω τι. Οὕτω γὰρ ὁμόνοια ἔσται, καὶ δοξασθήσεται ὁ θεός, διὰ Κυρίου, ἐν ἁγίῳ Πνεύματι· ὁ Πατήρ, καὶ ὁ Υἱός, καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα».Οι αρμοδιότητες του Προκαθημένου της Τοπικής Αυτοκεφάλου Εκκλησίας καθορίζονται από τη Συνέλευση (Σύνοδο) και κατοχυρώνονται στον Καταστατικό Χάρτη. Ο Προκαθήμενος της Τοπικής Αυτοκεφάλου Εκκλησίας είναι Πρόεδρος της Συνελεύσεως (ή της Συνόδου) αυτής. Τοιουτοτρόπως ο Προκαθήμενος εν τῃ Τοπική Αυτοκεφάλῳ Εκκλησία δεν έχει τη μονοπρόσωπη εξουσία, αλλά τη διοικεί συνοδικώς σε συνεργασία με τους υπόλοιπους Επισκόπους[4].(3) Σε επίπεδο της Οικουμενικής Εκκλησίας ως κοινότητας των κατά τόπους Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, διά της κοινής ομολογίας πίστεως ενωμένων  εν μία οικογενείᾳ και τελούντων εν τῃ μυστηριακή μετ΄αλλήλων κοινωνίᾳ, το πρωτείο καθορίζεται συμφώνως προς την παράδοση των Ιερών Διπτύχων και ειναι πρωτείο τιμής. Η παράδοση αυτή ανάγεται στους κανόνες των Οικουμενικών Συνόδων (Γ΄ της Β΄ Οικουμενικής, ΚΗ΄ της Δ΄ Οικουμενικής και ΛΣΤ΄ της ΣΤ΄ Οικουμενικής) και επιβεβαιούται κατά τη διάρκεια της εκκλησιαστικής ιστορίας από τις πράξεις των Συνόδων των επιμέρους Τοπικών Εκκλησιών καθώς και από τη λειτουργική πράξη της μνημονεύσεως των Προκαθημένων των λοιπών κατά τόπους Εκκλησιών από τον Προκαθήμενο εκάστης Αυτοκεφάλου Εκκλησίας συμφώνως προς την κατάταξή των στα Ιερά Δίπτυχα.Άλλαζε η κατάταξη αυτή κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Την πρώτη χιλιετία της εκκλησιαστικής ιστορίας το πρωτείο τιμής ανήκε στο θρόνο της Ρώμης[5]. Μετά τη διακοπή της ευχαριστιακής κοινωνίας μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινουπόλεως το δεύτερο ήμισυ του ΙΑ΄ αιώνος τα πρωτεία στην Ορθόδοξη Εκκλησία περιήλθαν στον επόμενο κατά σειρά Ιερών Διπτύχων θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως. Έκτοτε έως και σήμερα τα πρωτεία τιμής σε παγκόσμιο επίπεδο στην Ορθόδοξη Εκκλησία ανήκουν στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ως πρώτο μεταξύ ίσων Προκαθημένων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών.Σε επίπεδο της ανά την Οικουμένη Εκκλησίας είναι η παγιωθείσα στα Ιερά Δίπτυχα και αναγνωρισμένη υφ’όλων των κατά τόπους Αυτοκεφάλων Εκκλησιῶν κανονική παράδοση της Εκκλησίας η οποία αποτελεί πηγή πρωτείου τιμής. Το περιεχόμενο του πρωτείου τιμής σε παγκόσμιο επίπεδο δεν καθορίζεται από τους κανόνες των Οικουμενικών ή Τοπικών Συνόδων. Οι κανόνες επί των οποίων στηριζονται τα Ιερά Διπτυχα, δεν παρέχουν σε πρώτο (ο οποίος την εποχή των Οικουμενικών Συνόδων ήταν Επίσκοπος Ρώμης) κάποιες εξουσιαστικές αρμοδιότητες εντός πλαισίων της καθόλου Εκκλησίας[6].Οι εκκλησιολογικές αλλοιώσεις, διά των οποίων στον πρώτο επί του παγκοσμίου επιπέδου αποδίδονται διοικητικές λειτουργίες, χαρακτηριστικές του πρώτου σε υπόλοιπα επίπεδα της εκκλησιαστικής οργανώσεως, στην πολεμική φιλολογία της δευτέρας χιλιετίας απέκτησαν την ονομασία του «Παπισμού».3. Επειδή είναι διαφορετική η φύση του πρωτείου σε διάφορα επίπεδα της εκκλησιαστικής δομής (σε τοπικό, σε επαρχιακό και σε παγκόσμιο), δεν ταυτίζονται οι λειτουργίες του πρώτου σε διάφορα επίπεδα και είναι αδύνατο να μεταφερθούν από ένα επίπεδο σε άλλο.Η μεταφορά των λειτουργιών του πρώτου από το επίπεδο επισκοπής σε παγκόσμιο επίπεδο, επί της ουσίας σημαίνει την αναγνώριση ενός ιδιαίτερου είδους λειτουργήματος, δηλονότι εκείνου του «Παγκοσμίου Αρχιερέως», ο οποίος κατέχει την πληρότητα της διδακτικής και διοικητικής αυθεντίας στην ανά την Οικουμενική Εκκλησία. Η αναγνώριση τοιαύτη διά της καταργήσεως της μυστηριακής ισότητος των Επισκόπων, συνεπάγεται την εμφάνιση μιας δικαιοδοσίας του Παγκοσμίου Πρωθιεράρχου, την οποία ούτε οι ιεροί κανόνες  δεν αναφέρουν, αλλά ούτε η αγιοπατερική Παράδοση, και η οποία ως αποτέλεσμα έχει την ελάττωση ή ακόμα την άρση του αυτοκεφάλου των κατά τόπους Εκκλησιών.Με τη σειρά της διά της επεκτάσεως σε παγκόσμιο επίπεδο[7] αυτού του πρωτείου, το οποίο είναι χαρακτηριστικό του  Προκαθημένου μιας Αυτοκεφάλου τοπικής Εκκλησίας (συμφώνως  προς τον ΛΔ΄ Αποστολικό Κανόνα), στον πρώτο εν τῃ ανά την Οικουμένη Εκκλησίᾳ θα παρέχονταν ειδικές αρμοδιότητες ανεξαρτήτως της εξασφαλίσεως επί τούτῳ συγκαταθέσεως των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών. Τοιαύτη η μεταφορά της κατανόησης της φύσεως του πρωτείου από το επαρχιακό σε παγκόσμιο επίπεδο θα ήθελε και τη σχετική  μεταφορά της διαδικασίας εκλογής του πρώτου Επισκόπου σε παγκόσμιο επίπεδο, πράγμα το οποίο θα συνεπάγετο την καταπάτηση του δικαιώματος της πρωτόθρονης Αυτοκεφάλου τοπικής Εκκλησίας όπως εκλέγει ελευθέρως τον Προκαθήμενό της. 4. Ο Κύριος και Σωτήρ ημών Ιησούς Χριστός προειδοποιούσε τους μαθητές του κατά της φιλαρχίας (πρβλ. Ματθ. 20, 25-28). Η Εκκλησία ήταν πάντα αντίθετη  στις αλλοιωμένες αντιλήψεις περί πρωτείου, οι οποίες από την αρχαιότητα διείσδυαν στην εκκλησιαστική ζωή[8]. Στους όρους των Συνόδων και τα αγιοπατερικά κείμενα αποδοκιμάζονταν οι καταχρήσεις εξουσίας[9].Οι πρώτοι ως προς την τιμήν στην ανά την Οικουμένη Εκκλησία Επίσκοποι Ρώμης, από απόψεως των Εκκλησιών της Ανατολής, πάντα ήταν Πατριάρχες της Δύσεως, δηλονότι Προκαθήμενοι της τοπικής Εκκλησίας της Δύσεως. Καίτοι από την πρώτη ήδη χιλιετία της εκκλησιαστικής ιστορίας στη Δύση άρχισε να διαμορφούται το δόγμα περι ειδικής, θείας προελεύσεως, διδακτικής και διοικητικής αυθεντίας του Επισκόπου Ρώμης, η οποία επεκτεινόταν εφ΄όλης της ανά την  Οικουμένη Εκκλησίας.Η Ορθόδοξη Εκκλησία απέρριψε τη διδασκαλία της Εκκλησίας της Ρώμης περί του παπικού πρωτείου και της θείας προελεύσεως αυθεντίας του πρώτου ανά την Οικουμένη Εκκλησία Επισκόπου. Οι Ορθόδοξοι θεολόγοι πάντα επέμειναν στο ότι η Εκκλησία της Ρώμης ήταν μια από τις κατά τόπους Αυτοκέφαλες Εκκλησίες και δεν είχε δικαίωμα επεκτάσεως της δικαιοδοσίας της επί των εδαφών των λοιπών κατά τόπους Εκκλησιών. Επίσης θεωρούσαν ότι το πρωτείο τιμής των Επισκόπων Ρώμης είναι ένας ανθρώπινος και όχι θεϊκός θεσμός[10].Κατά τη διάρκεια όλης της δευτέρας χιλιετίας έως και τις ημέρες μας η Ορθόδοξη Εκκλησία διατηρούσε εκείνη τη διοικητική δομή, η οποία ήταν χαρακτηριστική της Ανατολικής Εκκλησίας της πρώτης χιλιετίας. Εντός πλαισίων αυτής της δομής η εκάστη τοπική Αυτοκέφαλος Εκκλησία, εν τῃ δογματική, τῃ κανονική και τῃ ευχαριστιακή ενότητι προς τις λοιπές τοπικές Εκκλησίες ούσα, είναι διοικητικά αυτοτελής. Δεν υπάρχει ούτε υπήρχε ποτέ στην Ορθόδοξη Εκκλησία ένα ενιαίο διοικητικό κέντρο σε παγκόσμιο επιπεδο.Αντίθετα, στη Δύση η εξέλιξη της διδασκαλίας περί ειδικής εξουσίας του Επισκόπου Ρώμης, συμφώνως προς την οποία η ύπατη εξουσία στην ανά την Οικουμένη Εκκλησία ανήκει στον Επίσκοπο Ρώμης ως διάδοχο του Αποστόλου Πέτρου και επί της γης επίτροπο του Χριστού, οδήγησε στη διαμόρφωση ενός εντελώς διαφορετικού προτύπου διοικήσεως της Εκκλησίας με ένα ενιαίο οικουμενικό κέντρο τη Ρώμη[11].Συμφώνως προς τα δυο διαφορετικά πρότυπα της εκκλησιαστικής δομής, διαφορετικώς παρουσιάζονταν και οι προϋποθέσεις διά την αναγνώριση κανονικότητας μιας εκκλησιαστικής κοινότητας. Ως απαραίτητη προϋπόθεση της κανονικότητας η Ρωμαιοκαθολική παράδοση θέλει την ευχαριστιακή ενότητα της α΄ ή της β΄ εκκλησιαστικής κοινότητας μετά του θρόνου της Ρώμης. Στην Ορθόδοξη παράδοση κανονική θεωρείται εκείνη η κοινότητα, η οποία αποτελεί μέρος μιας τοπικής Αυτοκεφάλου Εκκλησίας και δι΄αυτού ευρίσκεται εν ευχαριστιακή ενότητι προς τις λοιπές κανονικές κατά τόπους Εκκλησίες.Ως γνωστόν, οι προσπάθειες επιβολής του δυτικού προτύπου της διοικητικής δομής στην Εκκλησία της Ανατολής πάντα εύρισκαν αντίσταση στην Ορθόδοξη Ανατολή. Αυτή αποτυπώθηκε στα εκκλησιαστικά κείμενα[12] και την πολεμική φιλολογία, που στρέφονταν κατά του Παπισμού και αποτελούν μέρος της Παραδόσεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας.5. Το πρωτείο στην ανά την Οικουμένη Ορθόδοξη Εκκλησία, το οποίο από την ίδια τη φύση του αποτελεί πρωτείο τιμής και όχι εξουσίας, έχει μεγάλη σημασία διά την Ορθόδοξη μαρτυρία στο σύγχρονο κόσμο.Η Πατριαρχική Καθέδρα της Κωνσταντινουπόλεως έχει πρωτεία τιμής επί τη βάσει των Ιερών Διπτύχων, τα οποία αναγνωρίζονται υφ΄όλων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιῶν. Το περιεχόμενο δε αυτού του πρωτείο καθορίζει η συναίνεση των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, η οποία εκφράζεται ειδικώς στις Διορθόδοξες Διασκέψεις επί της προπαρασκευής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας[13].Ασκών το πρωτείο του ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως δύναται να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες διορθοδόξου και διαχριστιανικού εμβελείας και επίσης εκ μέρους του Ορθοδόξου πληρώματος να αποτείνεται στον έξω κόσμο, εξασφαλισθείσης επί τούτῳ της εξουσιοδοτήσεως υφ΄όλων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιῶν.6. Το πρωτείο στην Εκκλησία του Χριστού καλείται να υπηρετεί την πνευματική ενότητα των μελών της και τη διευθέτηση της ζωής, διότι οὐ γὰρ ἐστιν ἀκαταστασίας ὁ Θεός, ἀλλὰ εἰρήνης(Α Κορ. 14,33). Η διακονία του πρώτου εν τῃ Εκκλησίᾳ, ξένη προς την κοσμική φιλαρχία, έχει σκοπό την οἰκοδομὴν τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, μέχρι… οἱ πάντες…ἀληθεύοντες ἐν ἀγάπῃ αὐξήσωμεν εἰς αὐτὸν τὰ πάντα, ὅς ἐστιν ἡ κεφαλή, ὁ Χριστός, ἐξ οὗ πᾶν τὸ σῶμα…κατ’ ἐνέργειαν ἐν μέτρῳ ἑνὸς ἑκάστου μέρους τὴν αὔξησιν τοῦ σώματος ποιεῖται εἰς οἰκοδομὴν ἑαυτοῦ ἐν ἀγάπῃ (Εφ. 4, 12-16).

--------------------------------------------------------------------------------

[1] Η οποία περιλαμβάνει την εκλογή, την επίθεση των χειρών και την αποδοχή εκ μέρους της Εκκλησίας.

[2] Ep. 69,8.PL 4, 406 A (στη ρωσική μετάφραση είναι η Επιστολή 54)

[3] Κατά κανόνα, ο πρώτος Επίσκοπος προΐσταται του κυριότερου (πρώτου) θρόνου στο κανονικό έδαφος εκάστης Εκκλησίας.

[4] Οι κατά τόπους Αυτοκέφαλες Εκκλησίες είναι δυνατόν να περιλαμβάνουν τις σύνθετες εκκλησιαστικές οντότητες, λ.χ. εντός της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας υπάρχουν Αυτόνομες και Αυτοδιοίκητες Εκκλησίες, Μητροπολιτικές Περιφέρειες, Εξαρχάτα και Ιερές Μητροπόλεις. Εκάστη εξ αυτών έχει την ιδίαν μορφή του πρωτείου, η οποία καθορίζεται από την Τοπική Κληρικολαϊκή Σύναξη και αποτυπούται στον Καταστατικό Χάρτη.

[5]Περί πρωτείο τιμής του θρόνου της Ρώμης και της δευτερείας του θρόνου της Κωνσταντινουπόλεως ομιλεί ο Γ΄ Κανών της Β΄ Οικουμενικής Συνόδου: «Τὸν μέντοι Κωνσταντινουπόλεως ἐπίσκοπον ἔχειν τὰ πρεσβεῖα τῆς τιμῆς μετὰ τὸν τῆς Ῥώμης ἐπίσκοπον, διὰ τὸ εἶναι αὐτὴν νέαν Ῥώμην». Ο ΚΗ΄ Κανών της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου διευκρινίζων τον ως άνω κανόνα, επικαλείται την κανονική αιτία, επί της οποίας στηρίζονται τα πρωτεία τιμής Ρώμης και Κωνσταντινουπόλεως: «Καὶ γὰρ τῷ θρόνῳ τῆς πρεσβυτέρας Ῥώμης, διὰ τὸ βασιλεύειν τὴν πόλιν ἐκείνην, οἱ Πατέρες εἰκότως ἀποδεδώκασι τὰ πρεσβεῖα. Καὶ τῷ αὐτῷ σκοπῶ κινούμενοι οἱ ἑκατὸν πεντήκοντα θεοφιλέστατοι ἐπίσκοποι, τὰ ἴσα πρεσβεῖα ἀπένειμαν τῷ τῆς Νέας Ῥώμης ἁγιωτάτω θρόνῳ, εὐλόγως κρίναντες, τὴν βασιλείᾳ καὶ συγκλήτῳ τιμηθεῖσαν πόλιν, καὶ τῶν ἴσων ἀπολαύουσαν πρεσβείων τῇ πρεσβυτέρᾳ βασιλίδι Ῥώμῃ, καὶ ἐν τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς ὡς ἐκείνην μεγαλύνεσθαι πράγμασι, δευτέραν μετ᾿ ἐκείνην ὑπάρχουσαν»

[6] Υπάρχουν κανόνες, στους οποίους στην πολεμική φιλολογία καταφεύγουν για να δικαιολογήσουν τα δικαστικά προνόμοια του πρώτου θρόνου της Ρώμης: πρόκειται για τους Δ΄και Ε΄ κανόνες της εν Σαρδική Συνόδου (343 μ.Χ.). Εν τῳ μεταξύ δεν αναφέρουν οι κανόνες αυτοί ότι το δικαίωμα της έδρας της Ρώμης όπως δέχεται προσφυγές ισχύει και δι΄όλη την ανά την Οικουμένη Εκκλησία. Από το σώμα των Ιερών κανόνων γνωρίζουμε ότι ακόμα και στη Δύση δεν ήσαν απεριόριστα τα δικαιώματα αυτά. Έτσι ακόμα η εν Καρθαγένῃ Σύνοδος του 256 μ.Χ., προεδρεύοντος του Αγίου Κυπριανού Καρθαγένης, διατύπωσε την ακόλουθη γνώμη στις περί πρωτείου αξιώσεις της Ρώμης όσον αφορά στις σχέσεις μεταξύ των Επισκόπων: «Ουδείς από μας πρέπει να καταστήσει τον εαυτό του Επίσκοπο των Επισκόπων, ούτε με τυραννικές απειλές να καταναγκάζει τους συναδέλφους του σε υποταγή, διότι ο έκαστος Επίσκοπος λόγω ελευθερίας και εξουσίας που απολαμβάνει, έχει δικαίωμα ιδίας του επιλογής, και ούτε δυνατόν είναι να δικάζεται υπό του άλλου, ούτε και ο  ίδιος να δικάζει τον άλλο, αλλά όλοι μας ας αναμένουμε την κρίση τυ Κυρίου ημῶν Ιησού  Χριστού, ο Οποίος μόνος έχει την εξουσία να μας τοποθετήσει να διοικούμε την Εκκλησία Του και να κρίνει τις πράξεις μας» (Sententiae episcoporum, PL, 3, 1085 C; 1053-1054A). Περί αυτών επίσης μιλάει η Επιστολή της ἐν Ἀφρικῇ Συνόδου πρὸς Κελεστῖνον τὸν πάπαν, τῆς Ῥωμαίων πόλεως ἐπίσκοπον (424 μ.Χ.), την οποία περιλαμβάνουν όλες οι έγκυρες εκδόσεις του σώματος των Ι. Κανόνων, π.χ. το Πηδάλιον, ως μέρος των Ιερών Κανώνων της εν Καρθαγένῃ Συνόδου. Διά της Επιστολής αυτής η Σύνοδος απορρίπτει το δικαίωμα του Πάπα Ρώμης όπως δέχεται προσφυγές κατά των δικαστικών αποφάσεων της εν Αφρική Συνόδου Επισκόπων: «ἱκετεύομεν, ἵνα τοῦ λοιποῦ πρὸς τὰς ὑμετέρας ἀκοὰς τοὺς ἐντεῦθεν παραγινομένους εὐχερῶς μὴ προσδέχησθε, μηδὲ τοὺς παρ᾽ ἡμῶν ἀποκοινωνητέους, εἰς κοινωνίαν τοῦ λοιποῦ θελήσητε δέξασθαι…». Ο ΡΕ΄ Κανών της εν Καρθαγένη Συνόδου περιλαμβάνει απαγόρευση ασκήσεως προσφυγής στις Εκκλησίες των υπερπόντιων χωρῶν, πράγμα το οποίο εν πάση περιπτώσει υπονοεί επίσης και τη Ρώμη: «Ὁστισδήποτε μὴ κοινωνῶν ἐν τῇ Ἀφρικῇ, εἰς τὰ περαματικὰ πρὸς τὸ κοινωνεῖν ὑφερπύσει, τὴν ζημίαν τῆς κληρώσεως ἀναδέξεται».

[7] Όπως τυγχάνει γνωστόν, ουδείς κανόνας υπάρχει, ο οποίος να δικαιολογούσε τοιαύτη την πράξη.

[8] Ήδη στους αποστολικούς χρόνους στην Επιστολή του ο Άγιος Απόστολος Ιωάννης ο Θεολόγος αποδοκίμασε τον φιλοπρωτεύοντα Διοτρεφή (Γ΄ Ιω. 1,9).

[9] Ούτως η Γ΄Οικουμενική Σύνοδος υπερασπιζόμενος το δικαίωμα αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Κύπρου διά του Η΄ Κανόνα της θέσπισε: «ἔξουσι τὸ ἀνεπηρέαστον καὶ ἀβίαστον οἱ τῶν ἁγίων ἐκκλησιῶν, τῶν κατὰ τὴν Κύπρον, προεστῶτες, κατὰ τοὺς κανόνας τῶν ὁσίων Πατέρων, καὶ τὴν ἀρχαίαν συνήθειαν, δι᾿ ἑαυτῶν τὰς χειροτονίας τῶν εὐλαβεστάτων ἐπισκόπων ποιούμενοι· τὸ δὲ αὐτὸ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων διοικήσεων, καὶ τῶν ἁπανταχοῦ ἐπαρχιῶν παραφυλαχθήσεται· ὥστε μηδένα τῶν θεοφιλεστάτων ἐπισκόπων ἐπαρχίαν ἑτέραν, οὐκ οὖσαν ἄνωθεν καὶ ἐξ ἀρχῆς ὑπὸ τὴν αὐτοῦ, ἢ γοῦν τῶν πρὸ αὐτοῦ χεῖρα καταλαμβάνειν ἀλλ᾿ εἰ καί τις κατέλαβε, καὶ ὑφ´ἑαυτὸν πεποίηται, βιασάμενος, ταύτην ἀποδιδόναι· ἵνα μὴ τῶν Πατέρων οἱ κανόνες παραβαίνωνται, μηδὲ ἐν ἱερουργίας προσχήματι, ἐξουσίας τύφος κοσμικῆς περεισδύηται, μηδὲ λάθωμεν τὴν ἐλευθερίαν κατὰ μικρὸν ἀπολέσαντες, ἣν ἡμῖν ἐδωρήσατο τῷ ἰδίῳ αἵματι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ πάντων ἀνθρώπων ἐλευθερωτής».

[10] Έτσι κατά τον ΙΓ΄ αιώνα ο Άγιος Γερμανός Κωνσταντινουπόλεως έγραφε: «Υπάρχουν πέντε Πατριαρχεία με καθορισμένα δια τον καθένα όρια, και εν τω μεταξύ τα τελευταία χρόνια  ανάμεσά τους εδημιουργήθη σχίσμα, αρχή της οποίας έθεσε μια τολμηρά χειρ, η οποία επιζητεί υπεροχή και κυριαρχία εν τῃ Εκκλησίᾳ. Η Κεφαλή της Εκκλησίας είναι ο Χριστός, ενῶ κάθε αξίωση πρωτείου είναι αντίθετη με τη διδασκαλία Του» (παρατίθεται από το I.I.Sokolov Lektsii po istorii Greko-Vostochnoi Tserkvi, S-Pb, 2005, σελ. 129).Κατά τον ΙΔ΄ αιώνα ο Νείλος Καβάσιλας Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης: «Δύο γάρ περῖ τὸν πάππαν θεωρουμένων, τό τε είναι Ρώμης ἐπίσκοπον…καῖ ἔτι τὸ πρῶτον [ως προς την τιμή] είναι των άλλων επισκόπων. Το μεν παρά του Πέτρου έχει λαβών, το είναι Ρώμης επίσκοπος, το δε, παρά των μακαρίων Πατέρων, και των ευσεβών βασιλέων, πολλοίς χρόνοις ύστερον, διά το δίκαιο είναι και τα εκκλησιαστικά υπό τάξιν τελείν» (De primate papae, PG 149, 701 CD).Ακολουθών τους βυζαντινούς θεολόγους των ΙΓ΄- ΙΔ΄ αιώνων ο Παναγιώτατος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος δηλοί: «Όλοι εμείς, ως Ορθόδοξοι… είμαστε πεπεισμένοι ότι κατά την πρώτη χιλιετία της ιστορίας της Εκκλησίας, την εποχή της αδιαιρέτου Εκκλησίας, ανεγνωρίζετο το πρωτείο του Επισκόπου Ρώμης, του Πάπα. Όμως το πρωτείο εκείνο ήταν πρωτείο τιμής και αγάπης χωρίς να είναι νομική κυριαρχία εφ΄όλης της χριστιανικής Εκκλησίας. Με άλλα λόγια, σύμφωνα με τη θεολογία μας, αυτό το πρωτείο είναι ανθρώπινου χαρακτήρος και θεσπίσθηκε λόγῳ ανάγκης να έχουν οι Εκκλησίες την κεφαλή και το συντονιστικό κέντρο» (απόσπασμα της συνεντεύξεως στα Βουλγαρικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης τον Νοέμβριο 2007).

[11] Οι διαφορές στην εκκλησιαστική οργάνωση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και της Ορθοδόξου Εκκλησίας δεν παρατηρούνται μόνο σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και σε επαρχιακό και σε τοπικό.

[12] Στην Εγκύκλιο τους (1848) οι Πατριάρχες της Ανατολής επικρίνουν την μετατροπή του υπό των Επισκόπων Ρώμης πρωτείου τιμής σε κυριαρχία εφ΄όλης της Οικουμενικής Εκκλησίας: «αυτό το πρωτείον… εξ αδελφικού τύπου και πρεσβείου ιεραρχικού εις κυριαρχικόν μεταπεπτωκός» (αρθ. ΙΓ΄). Όπως αναφέρει η Εγκύκλιος, το αξίωμα της Εκκλησίας της Ρώμης, «ου κυριαρχικόν, ούτε μην διαιτητικόν, όπερ ουδ’ αυτός ο μακάριος Πέτρος ουδέποτε εκπληρώσατο, αλλ’ αδελφικόν τυγχάνει πρεσβείον εν τη Καθολική Εκκλησία και γέρας απονεμηθέν τοις Πάπαις δια το μεγαλώνυμον και πρεσβείον της πόλεως» (αρθ. ΙΓ΄).

[13] Βλ. λ.χ. την Απόφαση της Δ΄ Πανορθοδόξου Διασκέψεως (1968), π.6,7, και τον Κανονισμό Λειτουργίας Προσυνοδικῶν Πανορθοδόξων Διασκέψεων (1986) αρ.2,13.

 

Tμήμα Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας

Αγιολογιο

Αγιον Ορος

©2005-2016 Zoiforos.gr || Σχεδίαση - Ανάπτυξη Lweb.GR

Login or Register

Register

User Registration
or Cancel