Θὰ προσπαθήσω, ἀγαπητοί μου, νὰ πῶ ἕναλόγο στὴν σταύρωσι τοῦ Χριστοῦ.Τί εἶνε ἡ σταύρωσις; Μέγα μυστήριο. Τὴ Μεγάλη Παρασκευὴ ἀκοῦμε τὸν ἀπόστολο Παῦλο,ποὺ ἀνέβηκε μέχρι «τρίτουοὐρανοῦ» καὶ «ἤκουσενἄρρηταῥήματα,ἃοὐκἐξὸνἀνθρώπῳλαλῆσαι» (Β΄ Κορ. 12,2,4), νὰ λέῃ, ὅτι οἱ Ἕλληνες (δηλαδὴ οἱ εἰδωλολάτρες), ὅταν ἄκουγαν γιὰ σταυρὸκαὶ ἐσταυρωμένο, τὸ θεωροῦ σαν «μωρίαν», ἀνοησία (Α΄ Κορ. 1,18). Δὲν μποροῦσαν νὰ ἐμβαθύνουνστὸ νόημα ποὺ περικλείει ἡ σταύρωσις τοῦ Χριστοῦ. Καὶ σήμερα, ἂν ρωτή σετε μερικοὺς διανοουμένους, θὰ σᾶς ποῦν μόνο, ὅτι ὁ Χριστὸς εἶνε ἕνας μεγάλος ἀλτρουϊστὴς ποὺ θυσιάστηκε γιὰ τοὺς ἄλλους.
Ἐμεῖς, ἔχον τας ὁδηγὸ τὰ Εὐαγγέλια καὶ τὸνθεῖο λόγο, τολμοῦμε καὶ λέμε ὅτι ἡ φράσι αὐτή, ὅτι εἶνε ἕνας ἀλτρουϊστής, δὲν εἶνε ἐπαρκής. Οὐδεὶς ἀμφιβάλλει ὅτι ὁ Χριστὸς εἶχε ἀγάπη κι ὅτι ἀπὸ ἀγάπη ἀπέθανε «ὑπὲρ ἡμῶν» (Α΄Πέτρ. 2,21). Ἀλ λὰ κάτι τέτοιο κάνουν καὶ οἱ ἄνθρωποι· ἡ μάνα λ.χ. πεθαίνει γιὰ τὸ παιδί της, ὁ φίλος πεθαίνει γιὰ τὸν φίλο του, ὁ ἀξιωματικὸςκι ὁ στρατι ώτης στὴν πρώτη γραμμὴ τοῦ πυρὸςθυσιάζονται διότι «μητρόςτεκαὶπατρὸςκαὶτῶνἄλλωνπρογόνωνἁπάντωντιμιώτερόνἐστινἡπατρίς» (γνώμη Σωκρ.· Πλάτ. Κρίτ. 12). Ἡ ἀγάπη ὅμως τοῦ Χριστοῦἔχει πολὺ μεγαλύτερο βάθος. Ποιό βάθος· ὅτι ὁΧριστὸς ἀπέθανε ὄχι μόνο «ὑπὲρἡμῶν» ἀλλὰκαὶ «ἀντὶ ἡμῶν». Τὸ πρῶτο τὸ καταλαβαίνουνκαὶ τὸ δέχονται ὅλοι, γιὰ τὸ δεύτερο ὡρισμένοιδυσκολεύονται. Ἐμεῖς, ὅσοι πιστεύουμε σ᾽ αὐτόν, νὰ λέμε ὄχι μόνο «ὑπὲρἡμῶν» ἀλλὰ καὶ«ἀντὶ ἡμῶν». Ὑπάρχει δὲ μεγάλη διαφορὰ μεταξὺ τοῦ «ὑπὲρ ἡμῶν» καὶ τοῦ «ἀντὶ ἡμῶν».
Τί θὰ πῇ τὸ «ἀντὶ ἡμῶν»; Ἀκοῦμε τὸν προφήτη Ἠσαΐα, ὀχτακόσα χρόνια πρὸ Χριστοῦ,νὰ λέῃ γι᾽ αὐτόν· «Οὗτοςτὰςἁμαρτίαςἡμῶνφέρεικαὶπερὶἡμῶνὀδυνᾶται.…
Αὐτὸςἐτραυματίσθηδιὰτὰςἁμαρτίαςἡμῶν…Τῷμώλωπιαὐτοῦἡμεῖςἰάθημεν»(Ἠσ. 53,4-5). Μὲ ἄλλα λόγια, ὁ Μεσσί ας εἶνε ὁ ἀντικαταστάτης μας ἐπὶ τοῦ σταυροῦ.
Καὶ ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖνος στὸ Κεκραγάριό του(Μελέτ. κεφ. Ζ΄, μτφρ. Εὐγ. Βουλγ., σ. 12) λέει· «Ἐγὼἠνόμησα,καὶσὺἐκάθησεςεἰςτὸἑδώλιοντοῦκατηγορουμένου·ἐγὼἔκανατὸπονηρόν, καὶσὺκατεδικάσθης·ἐγὼἡμάρτησα,καὶσὺἐμαστιγώθηςμὲτὸφραγγέλλιον·ἐγὼὑπερηφανεύθην,καὶσὺἐταπεινώθης· ἐγὼπαρήκουσαεἰςτὰςἐντολὰςτοῦΠλάστου,καὶσὺδιὰτῆςἰδικῆςσουτελείαςὑπακοῆςεἰςτὸθέληματοῦοὐρανίουΠατρὸςἐξώφλησεςτὸἁμάρτηματῆςἰδικῆςμουπαρακοῆς» (ἡμέτ. βιβλ. Πρὸς τὸνΓολγοθᾶν, Ἀθῆναι 19894, σ. 283). Αἰτία τοῦ πάθους σου εἶμαι ἐγὼὁ ἁμαρτωλός! αὐτό, ἂν δὲν τὸ αἰσθανθοῦμεσήμερα καὶ δὲν θὰ κλάψουμε, δὲν θὰ προσεγγίσουμε τὸ μυστήριο τοῦ σταυροῦ.
Αὐτὰ ποὺ ἔπαθε ὁ Χριστός, ἔπρεπε νὰ τὰ πάθουμε ἐμεῖς. Ἡ δική μας κεφαλή, ποὺ φιλοξενεῖ τόσες πονηρὲς ἔννοιες καὶ τόσους ἀθλίους διαλογισμούς, ἔπρεπε νὰ φορέσῃ ἀγκάθινο στεφάνι, καὶ ὄχι ἡ δική του ἀκήρατη κεφαλή, ποὺ κυβερνᾷ μὲ σοφία καὶ ἀγαθότητατὰ σύμπαντα. Ἡ δική μας γλῶσσα, ποὺ ψεύδεται, διαβάλλει, συκοφαντεῖ, βλασφημεῖ, «κόκκαλα δὲν ἔχει καὶ κόκκαλα τσακίζει», αὐτὴ ἔπρεπε νὰ γευθῇ τὸ ὄξος καὶ τὴ χολή, καὶ ὄχιἡ γλῶσσα τοῦ Χριστοῦ ποὺ πάντοτε ἐλάλησετὴν ἀλήθεια. Τὰ δικά μας χέρια, ποὺ καθημερινῶς διαπράττουν τόσες ἁμαρτωλὲς πράξεις,ἔπρεπε νὰ καρφωθοῦν στὸ ξύλο, καὶ ὄχι τὰχέρια τοῦ Χριστοῦ, ποὺ σκόρπιζαν παντοῦ μύρα ἀγάπης, εὐλογίες, θεραπεῖες, εὐεργεσίες.Τὰ δικά μας πόδια, ποὺ ἀφήνουν τὴν εὐθεῖα ὁδὸ καὶ ξεμακραίνουν σὲ μονοπάτια σκοτεινὰκαὶ σκολιά, ἔπρεπε νὰ ἀκινητοποιηθοῦν πάνω στὸ σταυρό, καὶ ὄχι τὰ πόδια τοῦ Χριστοῦ,ποὺ βάδισαν χιλιόμετρα γιὰ νὰ βροῦν τὸ ἀπολωλὸς πρόβατο καὶ νὰ φέρουν τὸ μήνυμα τῆςσωτηρίας κι ὅπου πάτησαν εὐωδίασαν τὴ γῆ.
Ἐμεῖς λοιπὸν εἴμαστε οἱ ἔνοχοι, κ᾽ ἐκεῖνοςὁ ἀθῷος. Ἐμεῖς φορτώσαμε τὴ γῆ ἁμαρτίες, κ᾽ἐκεῖνος εἶνε«ὁαἴρωντὴνἁμαρτίαντοῦκόσμου»,ὅπως εἶπε ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος (Ἰω. 1,29). Φορτώθηκε τὰ βάρη μας καὶ μᾶς ἀπήλλαξε ὅλους,ἀπὸ Ἀδὰμ μέχρι συντελείας τοῦ αἰῶνος, ἀπὸτὴν καταδίκη. Ἐὰν αὐτὸ δὲν τὸ συναισθανθοῦμε, ὅτι δηλαδὴ ὁ Χριστὸς σταυρώθηκε «ἀντὶ ἡμῶν», ἀντὶ γιὰ ἐμένα τὸν ἁμαρτωλὸ καὶ ἀντὶγιὰ σᾶς καὶ ἀντὶ γιὰ ὅλους μας, εἰς μάτην ἑορτάζουμε. Καὶ ὅμως αὐτὴ ἡ ἀλήθεια σήμερα ἀπὸ πολλοὺς θεωρεῖται μωρία, ἀνοησία. Πῶς νὰτὸ ἐξηγήσω ἀκόμη ἁπλούστερα;
Θὰ χρησιμο ποιήσω τὸ ἑξῆς παράδειγμα ποὺεἶχα διαβάσει. Κάποιος σκότωσε καὶ τὸν κυνηγοῦσαν νὰ τὸν συλλάβουν. –Πιάστε τον πιάστετον, φώναζαν, εἶνε ἔνοχος, σκότωσε ἄνθρωπο!…
Αὐτός, μὲ τὰ ροῦχα του ματωμένα ὅπως ἦταν,ἔτρεχε ἔξαλλος νὰ ξεφύγῃ. Σὲ μιὰ στιγμὴ βλέπει μιὰ πόρτα ἀ νοιχτή, προλαβαίνει καὶ μπαίνει μέσα χωρὶς νὰ ξέρῃ ποῦ βρίσκεται. Ποιόςνὰ τὸ φανταστῇ· ἦταν τὸ σπίτι τοῦ ἀδελφοῦτοῦ θύματος! Ὁ σπιτονοικοκύρης, ὅταν τὸνεἶδε ἔτσι, κατάλαβε ὅτι αὐτὸς εἶνε ὁ φονιᾶςτοῦ ἀδελφοῦ του. Καὶ τί ἔκανε; τὸν παρέδωσε;Δὲν τὸν παρέδωσε. Ἀλλὰ τί· βγάζει τὰ ροῦχατου, ντύνει μ᾽ αὐτὰ τὸν φονιᾶ, καὶ παίρνονταςτὰ ματωμένα ροῦχα ἐκείνου τὰ φοράει ὁ ἴδιος.
Ὅταν σὲ λίγο χτύπησε τὴν πόρτα ἡ ἀστυνομία,ἔκρυψε τὸν φονιᾶ καὶ παρουσιάστηκε αὐτὸςὡς ἔνοχος! –Ἐγὼ τὸν σκότωσα, λέει· πιάστεμε… Καὶ ἔπιασαν αὐτὸν καὶ τὸν ὡδήγησανστὸ κρατητήριο νὰ τιμωρηθῇ. Τὸ παράδειγμααὐτό, ἑνὸς ἀνθρώπου ποὺ ἀπὸ ὑπερβολικὴ ἀγάπη παρέστησε τὸν ἑαυτό του ὡς ἔνοχο γιὰνὰ ἀθῳωθῇ ὁ ὄντως ἔνοχος, ζωντανεύει ἐμπρός μας τὰ λόγια «Οὗτοςτὰςἁμαρτίαςἡμῶνφέρεικαὶπερὶἡμῶνὀδυνᾶται…»καὶ«ἼδεὁἀμνὸςτοῦΘεοῦὁαἴρωντὴνἁμαρτίαντοῦκόσμου». Ποιός εἶνε ὁ αἴτιος τῆς καταδίκηςτοῦ Ἰησοῦ; Ἐμεῖς. Ἂν ἐμεῖς στὴν ἀρχὴ δὲν ἁμαρτάναμε, θὰ ἤμασταν τώρα ὅλοι στὸν παράδεισο καὶ ὁ Χριστὸς δὲν θὰ σταυρωνόταν.
Ἡ ἱστορικὴ ἀλήθεια εἶνε, ὅτι οἱ Ἑβραῖοι σταύρωσαν τότε τὸν Χριστό. Ἀλλὰ ἡ πνευματικὴ ἀλήθεια, ποὺ πρέπει νὰ παραδεχθοῦμε, εἶνε κάτι ἄλλο σπουδαιότερο· ὅτι κ᾽ ἐμεῖς σήμερα τὸνσταυρώνουμε. Ποῦ; Παντοῦ. Δὲν ὑπάρχει γωνία τῆς Ἑλλάδος –γιὰ νὰ περιοριστοῦμε στὴνπατρίδα μας–, ποὺ δὲν σταυρώνεται ὁ Χριστός·στὰ σπίτια, στὰ σχολεῖα, στὸ στρατό, στὶς συγκοινωνίες, στὰ τηλέφωνα, στὰ γήπεδα, στὰ κέντρα, στοὺς σταθμούς, στὸν τύπο, στὸ κοινοβούλιο, στὰ δικαστήρια; (σπανίως θὰ βρεθῇ κάποιος νὰ πῇ· Κύριε πρόεδρε, δὲν μπορῶ νὰ παλαμίσω τὸ Εὐαγγέλιο· ὁ Κύριος εἶπε «μὴὀμόσαιὅλως»(Ματθ. 5,34). Δὲν τὸν σταυρώνουμε λοιπὸνκ᾽ ἐμεῖς, ὅπως οἱ Ἰουδαῖοι, ὅταν ὁρκιζώμαστε,ὅταν περιφρονοῦμε καὶ καταπατοῦμε τὶς ἐντολές του, ὅταν βλασφημοῦμε τὰ θεῖα;
Στὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιο ὁ Χριστὸς λέει·«ΟὕτωςἠγάπησενὁΘεὸςτὸνκόσμον,ὥστετὸνΥἱὸναὐτοῦτὸνμονογενῆἔδωκεν,ἵναπᾶςὁπιστεύωνεἰςαὐτὸνμὴἀπόληται,ἀλλ᾽ἔχῃζωὴναἰώνιον» (Ἰω. 3,16). Καὶ ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ἀλλοῦ γράφει· «ὉΘεὸςἀγάπηἐστίν» (Α΄ Ἰω.4,8). Ὁ κόσμος ὁλόκληρος ζῇ καὶ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ· καὶ καθένας ἀπὸ μᾶςμύριες ἀποδείξεις τῆς ἀγάπης του ἔχουμε. «Ἐναὐτῷγὰρζῶμενκαὶκινούμεθακαὶἐσμέν» (Πράξ.17, 28). Τί νὰ πρωτοαναφέρῃ κανείς; Ἀγάπη δὲνεἶνε ὁ ἥλιος ποὺ φωτίζει καὶ ζεσταίνει τὴ γῆ;(ὡς διαμαρτυρία τοῦ ἡλίου ἦταν ὅτι ἐπὶ τρεῖςὧρες, «ἀπὸἕκτηςὥραςσκότοςἐγένετοἐπὶπᾶσαντὴνγῆνἕωςὥραςἐνάτης» Ματθ. 27,45). Δωρεὰνὁ ἥλιος, δωρεὰν τὸ νερὸ ποὺ μᾶς ποτίζει, δωρεὰν τὰ νέφη, δωρεὰν οἱ θάλασσες, δωρεὰνοἱ πηγές, δωρεὰν οἱ ποταμοί, δωρεὰν τὰ δέντρα, δωρεὰν τὰ πουλιὰ ποὺ κελαηδοῦν, δωρεὰν τὰ πάντα. Πῶς νὰ ὑμνήσουμε τὴν ἀγάπητοῦ Θεοῦ; ἡ γλῶσσα εἶνε ἀδύνατη.
Ἀλλὰ ἡ ὑψίστη ἀγάπη του, τὸ ζενὶθ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, εἶνε ὅτι ἔδωσε τὸν Υἱόν του γιὰτὴν σωτηρία μας. Δὲν ὑπῆρχε ἄλλο μέσο; Μποροῦσε νὰ χρησιμοποιήσῃ καὶ ἄλλο μέσο, ἀλλὰἐξέλεξε αὐτό, τὴν σταυρικὴ θυσία, γιὰ νὰ δείξῃ τὸ μέγεθος τῆς ἀγάπης του· «οὕτωγὰρἠγάπησενὁΘεὸςτὸνκόσμον,ὥστετὸνΥἱὸναὐτοῦτὸνμονογενῆἔδωκεν…». Δὲν ὑπάρχειἄλλη μεγαλύτερη ἀγάπη.
* * *
Λένε, ἀγαπητοί μου, γιὰ ἕνα βασιλιᾶ τῆςΓαλλίας ὅτι ὅταν ἄκουσε πρώτη φορὰ γιὰ τὸΧριστό, ὅτι οἱ Ἑβραῖοι τὸν σταύρωσαν, εἶπε αὐθόρμητα· Ἄχ, νὰ ἤμουν ἐκεῖ μὲ τοὺς στρατιῶτες μου! θὰ μποροῦσα νὰ τοὺς διαλύσω…
Καὶ ὅμως ὁ Χριστός, ἡ Ἀγάπη, ἐνῷ μποροῦσε,δὲν τοὺς διέλυσε. «Ὑπέμεινε σταυρὸν» γιὰἐμᾶς(Ἑβρ. 12,2). Αὐτὸ εἶνε ἔνδειξις τῆς ἀγάπης του.
Ἐν τούτοις ἐμεῖς εἴμαστε ἀχάριστοι, μοχθηροί, βλάσφημοι, ἐπίορκοι, πόρνοι, μοιχοί, ἐλεεινοί· στὸν τόπο μας γίνονται τετρακόσες χιλιάδες ἐκτρώσεις τὸ ἔτος. Θεέ μου, πῶς μᾶςἀνέχεσαι; «Δόξατῇμακροθυμίᾳσου,Κύριε».
Αὐτὸ λοιπὸν ποὺ ἔχουμε νὰ κάνουμε, εἶνενὰ συναισθανθοῦμε ὅτι ἐμεῖς εἴμαστε οἱ ὑπεύθυνοι τῆς σταυρώσεως καὶ νὰ φωνάξουμε· Χριστὲ ἐλέησέ με, συγχώρεσέ με· «Μνήσθητίμου,Κύριε,ὅτανἔλθῃςἐντῇβασιλείᾳσου» (Λουκ. 23,42).
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν 28-4-1994. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 17-3-2014.
