«Από τις 500 εκκλησίες, περισσότερες από τις μισές βρίσκονται σε ερειπιώδη κατάσταση» επισημαίνει. «Η καταστροφή είναι τεράστια και στην περίπτωση ενός σεισμού είναι βέβαιο ότι θα κλάψουμε και τα ερείπια του αρχαίου ορθόδοξου χριστιανισμού». Τα υπόλοιπα χριστιανικά μνημεία, εξηγεί, βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα. Έχουν μια υποτυπώδη συντήρηση, είτε επειδή λειτουργούν ως τεμένη είτε ως μουσεία.
Σε μουσείο έχει μετατραπεί και ο ναός του Αγίου Μάμαντος, σύμβολο πίστης κάθε Κυπρίου. Ο ναός, μνημείο υψηλής αξίας λόγω των εικόνων και του εικονοστασίου του, μοναδικά έργα τέχνης, είναι «ένα μουσείο από μόνο του. Το έχουν αντιληφθεί αυτό οι αρχές ώστε να το μετατρέψουν σε μουσειακό χώρο για εισπρακτικούς λόγους» εκτιμά ο μητροπολίτης Μόρφου.
«Ο Αγιος Μάμας», όπως λέει ο δήμαρχος Μόρφου Χαράλαμπος Πίτας, τιμάται αυτές τις μέρες στη Θεσσαλονίκη με μια έκθεση-έρευνα για τη λατρεία του Αγίου σε Δύση και Ανατολή, από τους πρώτους χριστιανικούς ώς τους νεότερους χρόνους. Μια τιμή που παραμένει ζωντανή στην ευρύτερη Μεσόγειο με αποκορύφωμα το μεγάλο προσκύνημα της Μόρφου.
Η σχέση του Αγίου Μάμαντος με την πανάρχαια παράδοση της Μητέρας των Θεών και την άρρενα μορφή της θεάς Μα, οι συμβολισμοί των ζώων στις απεικονίσεις του στη βυζαντινή τέχνη με έμφαση το λιοντάρι και το ελάφι, η ράβδος, ο άγιος ως έφηβος βοσκός, η ταυτότητά του που μαρτύρησε στη Καισάρεια της Μ. Ασίας στα χρόνια του Αυρηλιανού (270-275 μ.Χ.) έχουν αποδοθεί με ποικίλες τεχνικές και τεχνοτροπίες στην εικονογραφική τέχνη από την οποία διασώζονται αριστουργηματικά έργα από τον 6ο έως τον 19ο αι. Δείγματα αυτών, τα περισσότερα από μουσεία και ναούς της Κύπρου, μουσεία, ιδιωτικές συλλογές, εφορείες αρχαιοτήτων της Ελλάδας και το Άγιον Όρος συνθέτουν την περιοδική έκθεση «Η Τιμή του Αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο: Ένας ακρίτας άγιος ταξιδεύει» στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού που εγκαινιάζει σήμερα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
Είναι μια άγνωστη στο κοινό θεματική ενότητα (εντάσσεται στην 4η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης) μολονότι όπως επισημαίνει η διευθύντρια του ΜΒΠ Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, ο Άγιος Μάμας τιμάται στην Κωνσταντινούπολη, την ανατολική Μεσόγειο, την Ελλάδα, στην Καισάρεια, τη δυτική Μεσόγειο με επίκεντρο τον καθεδρικό της Langres στη Γαλλία όπου φυλάσσεται τμήμα της κάρας του αγίου, λάφυρο των Σταυροφόρων μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 μέσα από το οποίο αναπτύσσεται ένα δίκτυο τόπων και ναών στην Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία και Πορτογαλία.
Της Γιωτας Μυρτσιωτη
Πηγή: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_23/10/2013_537648
***
Ένας ακρίτας άγιος ταξιδεύει… στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού
«Η Τιμή του Αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο»
Mε την περιοδική έκθεση «Η τιμή του αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο: Ένας ακρίτας άγιος ταξιδεύει» το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη και τον Δήμο Μόρφου της Κύπρου, συμμετέχει στις εκδηλώσεις της 4ης Biennale Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο δράσης πέντε μεγάλων μουσείων της πόλης, γνωστής ως «Κίνηση 5Μ».
Η έκθεση για πρώτη φορά διερευνά και παρουσιάζει την ευρεία διάδοση της τιμής του αγίου Μάμαντος από τους πρώτους χριστιανικούς μέχρι τους νεότερους χρόνους. Μια τιμή που παραμένει ζωντανή σε διαφορετικούς λαούς της Μεσογείου, ως ένα δίκτυο επικοινωνίας, θρησκευτικών και πολιτιστικών επαφών στον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου.
Η έκθεση
Η έκθεση διαρθρώνεται σε επτά ενότητες και έντεκα υποενότητες. Αρχικά δίνεται το στίγμα της ταυτότητας του αγίου, που μαρτύρησε στην Καισάρεια της Μ. Ασίας στα χρόνια του Αυρηλιανού (270-275 μ.Χ.) και γίνεται αναφορά στην καταγωγή του εικονογραφικού τύπου του αγίου ως έφηβου βοσκού. Επιπλέον, παρουσιάζονται στοιχεία για την «προϊστορία» του αγίου Μάμαντος, τη σχέση του με την πανάρχαια παράδοση της Μητέρας των θεών και την άρρενα μορφή της θεάς Μα, τους συμβολισμούς των ζώων στις απεικονίσεις του αγίου στη βυζαντινή τέχνη με έμφαση στο ελάφι και το λιοντάρι, και των αντικειμένων που κρατά, όπως η ράβδος.
Το κύριο μέρος της έκθεσης επικεντρώνεται στη διάδοση της τιμής του αγίου Μάμαντος στην Κύπρο, την Κωνσταντινούπολη, την ανατολική Μεσόγειο και την Ελλάδα. Παρουσιάζονται τα κύρια χαρακτηριστικά της τιμής του αγίου στην Ανατολή με έμφαση στην Καισάρεια και την Κωνσταντινούπολη, καθώς και η τιμή του αγίου Μάμαντος στην Κύπρο και το μεγάλο προσκύνημα της Μόρφου αντίστοιχα. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη σχέση του αγίου με τον πολιούχο άγιο της Θεσσαλονίκης Δημήτριο και τις συνακόλουθες πολιτιστικές επαφές Ελλάδας-Κύπρου, καθώς οι δύο άγιοι λατρεύονται και συναπεικονίζονται ως ιαματικοί και μυροβλύτες. Παρουσιάζεται, επίσης, η διάδοση της τιμής του αγίου στον ελλαδικό χώρο, μέσα από τη συστηματική καταγραφή τοπωνυμίων, οικισμών, ναών, απεικονίσεών του κυρίως σε τοιχογραφίες και φορητές εικόνες. Τέλος, η έκθεση κλείνει ανιχνεύοντας την παράλληλη διάδοση της τιμής του αγίου στη δυτική Μεσόγειο. Με κέντρο τον καθεδρικό ναό στην πόλη Langres στη Γαλλία, όπου φυλάσσεται τμήμα της κάρας του αγίου, λάφυρο των Σταυροφόρων μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, αναπτύσσεται ένα δίκτυο τόπων και ναών αφιερωμένων στον άγιο στην Ιταλία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία.
Τα εκθέματα, τα οποία συναποτελούν ένα επιβλητικό και πολύμορφο σύνολο από τους πρώτους χριστιανικούς (6ο αι.) έως τους όψιμους μεταβυζαντινούς χρόνους (19ο αι.), προέρχονται από τις συλλογές του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, δημόσια μουσεία και ιδιωτικές συλλογές, εφορείες αρχαιοτήτων της Ελλάδας, καθώς και μουσεία και ναούς της Κύπρου. Ορισμένα από αυτά παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο επιστημονικό και ευρύ κοινό.
Η Αγαθονίκη Τσιλιπάκου μιλάει για την έκθεση
Για τα κύρια σημεία της έκθεσης μίλησε η διευθύντρια του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού κα Αγαθονίκη Τσιλιπάκου σε σχετική συνέντευξη τύπου.
Σύμφωνα, λοιπόν με την κα Τσιλιπάκου, αυτό που διακρίνει τη συγκεκριμένη έκθεση είναι η πρωτοτυπία της. Όπως είπε χαρακτηριστικά: «Το θέμα, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο ειδικού ερευνητικού προγράμματος, αντιμετωπίζεται επιστημονικά, μουσειολογικά και παρουσιάζεται με τη μορφή έκθεσης για πρώτη φορά όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Ερευνάται η διάδοση της λατρείας του αγίου Μάμαντος στην Μεσόγειο με έμφαση στην Ανατολή (Καισάρεια, Κων/πολη, Κύπρο), τη νοτιοανατολική λεκάνη της Μεσογείου, περιοχή γενέθλια και μαρτυρίου του αγίου, την Ελλάδα και την περιοχή της δυτικής Μεσογείου (Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία) μέσα από τις πηγές, τις απεικονίσεις του στην τέχνη, τους τόπους λατρείας του από τους πρώτους χριστιανικούς έως και τους νεότερους χρόνους. Στόχος η αναζήτηση και επισήμανση των διαχρονικών πολιτισμικών σχέσεων στο χώρο της Μεσογείου μέσω των θαλάσσιων οδών επικοινωνίας. Η αναζήτηση του κοινού πολιτιστικού υποβάθρου. Τι είναι αυτό που εντέλει μας ενώνει».
Στην έκθεση περιλαμβάνεται, επίσης, ειδική ενότητα που τονίζει τη ιδιαίτερη σχέση του αγίου Μάμαντος με τον πολιούχο άγιο της Θεσσαλονίκης Δημήτριο. Στην Κύπρο οι δύο άγιοι λατρεύονται και απεικονίζονται μαζί ως μυροβλήτες και θαυματουργοί. Η κοινή λατρευτική παράδοση των δύο αγίων αποτελεί σημαντική πτυχή και επιπλέον απόδειξη της πνευματικής ακτινοβολίας της Θεσσαλονίκης.
Η έκθεση θα συνοδεύεται από δίγλωσσο επιστημονικό κατάλογο (ελληνικά-αγγλικά), χορηγία του Δήμου Μόρφου, με αφιλοκερδή συμμετοχή των συγγραφέων, στον οποίο, όπως δήλωσε η κα Τσιλιπάκου «θα συμπεριλαμβάνεται πρωτότυπο corpus, το οποίο ετοιμάζουμε, των τοπωνυμίων, οικισμών, ναών και απεικονίσεων του αγίου Μάμαντος στην Ελλάδα, εγχείρημα που στοχεύει στο άνοιγμα ενός επιστημονικού διαλόγου και δίνει το έναυσμα περαιτέρω διερεύνησης του θέματος».
Άλλο βασικό σημείο της έκθεσης είναι η επιμέρους συνεργασία του Μουσείου, και της Ελλάδας κατ’ επέκταση, με μια άλλη χώρα της ΕΕ και της Μεσογείου, την Κύπρο. «Το 50% των εκθεμάτων προέρχονται από τη Μεγαλόνησο. Για πρώτη φορά μετά από 16 χρόνια το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού υποδέχεται ξανά βυζαντινές αρχαιότητες εικόνες και ιερά κειμήλια από την Κύπρο που χρονολογούνται από τον 13ο αι. κ.ε. (έκθεση το 1997 με τίτλο: «Βυζαντινή Μεσαιωνική Κύπρος -Βασίλισσα στην Ανατολή και Ρήγαινα στη Δύση»). Το γεγονός οφείλεται μεταξύ άλλων στο ενδιαφέρον και την άψογη, αδερφική συνεργασία με τον Δήμο Μόρφου και τη Μητρόπολη Μόρφου, τον Δήμαρχο κ. Χαράλαμπο Πίττα και τον φίλο και συνάδελφο κ. Χριστόδουλο Χατζηχριστοδούλου, σήμερα Διευθυντή του Ιστορικού Αρχείου του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Κύπρου, τους οποίους ευχαριστώ θερμά και δημοσίως», είπε η κα Τσιλιπάκου προσθέτοντας:
«Πρέπει τέλος να τονιστεί η κινητοποίηση πάνω από 30 φορέων για την υλοποίηση της έκθεσης. Εφορείες αρχαιοτήτων και μουσεία της Γενικής Γραμματείας Πολιτισμού, μουσεία και πινακοθήκες του εξωτερικού, η Ιερά Κοινότητα Αγίου Όρους με τις μονές Διονυσίου και Βατοπαιδίου, η Αγιορείτικη Εστία, η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, οι Ιερές Μητροπόλεις Λεμεσού, Κύκκου και Τηλλυρίας, Ταμασού και Ορεινής στην Κύπρο, η Ιερά Μητρόπολη Κασσανδρείας στη Χαλκιδική, καθώς και ιδιώτες συλλέκτες συνεργάζονται με το Μουσείο μας για το επιθυμητό και φιλόδοξο αποτέλεσμα. Τους ευχαριστώ όλους από καρδιάς και ιδιαίτερα την 10η Εφορεία βυζαντινών Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθήνας, την 28η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, τη συλλέκτρια Μάτα Τσολοζίδη για τον δανεισμό των έργων».
Οι φορείς που συμμετέχουν
Κύπρος: Ιερά Μητρόπολις Μόρφου, Δήμος Μόρφου, Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου, Ιστορικό Αρχείο Τράπεζας Κύπρου, Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της Ελλάδος, Πρεσβεία της Ελλάδος στην Κύπρο, Ιερά Μητρόπολις Λεμεσού, Ιερά Μητρόπολις Κύκκου και Τηλλυρίας, Ιερά Μητρόπολις Ταμασού και Ορεινής, Μουσείο Ιεράς Μονής Κύκκου, Ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, Βυζαντινό Μουσείο και Πινακοθήκη (Λευκωσία), Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων / Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου,
Ελλάδα: Ιερά Μονή Βατοπαιδίου (Άγιον Όρος), Ιερά Μονή Διονυσίου (Άγιον Όρος), Ιερά Μητρόπολη Κασσανδρείας, Κέντρο Έρευνας Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης Ακαδημίας Αθηνών, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, 1η, 2η, 3η, 4η, 5η, 8η, 10η, 13η, 16η, 19η, 23η, 26η και 28η Εφορείες Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Εφορεία Αρχαιοπωλείων και Ιδιωτικών Αρχαιολογικών Συλλογών, Αγιορειτική Εστία, Βιβλιοθήκη Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, Συλλογή Γεωργίου Τσολοζίδη, Συλλογή Αρσέν & Ρουπέν Καλφαγιάν.
Επίσης: Museo Correr, Yale University Art Gallery, Ville d’ Auxerre, Direction de la Culture, Service de l’ Inventaire, Région Champagne-Ardenne, Agence photographique, Réunion des Musées Nationaux, και Picture Library, National Gallery London.
Εγκαίνια
Την έκθεση εγκαινίασε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, παρουσία του υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Πάνου Παναγιωτόπουλου, του υπουργού Μακεδονίας Θράκης κ. Θεόδωρου Καράογλου, του πρέσβη της Κύπρου, ιεραρχών και αξιωματούχων.
«Απεικονίσεις του Αγίου σε ποικίλα υλικά που προέρχονται από ναούς, ιδιωτικά προσκυνητάρια ή αποτελούν φυλακτά, προσκυνήματα και τοπωνύμια, διάσπαρτα στη λεκάνη της Μεσογείου, από την Κωνσταντινούπολη, τη Μ. Ασία, την Κύπρο, τον Λίβανο, την Ελλάδα έως την Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία, αποκαλύπτουν για πρώτη φορά το πλέγμα των διαχρονικών πολιτισμικών σχέσεων στη Μεσόγειο. Η θεματική της έκθεσης αποκτά κατ’ αυτόν τον τρόπο μια οικουμενική διάσταση» τόνισε στον χαιρετισμό του ο κ. Παναγιωτόπουλος. Και πρόσθεσε ότι η έκθεση αποτελεί και μια υπενθύμιση «της τραγικής μοίρας της πόλεως και του λαού της Μόρφου που βιώνει εδώ και 39 χρόνια την καθόλα παράνομη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και προσβλητική για τις πανανθρώπινες αξίες, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σύγχρονο πολιτισμό εισβολή και τουρκική κατοχή».
Κατά τη διάρκεια των εγκαινίων, χαιρετισμούς απηύθυναν επίσης ο διευθυντής υπηρεσιών Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου κ. Παύλος Παρασκευάς εκ μέρους του αρμοδίου Υπουργού κ. Κενεβέζου, ο Δήμαρχος Μόρφου κ. Χαράλαμπος Πίττας, ο Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος και η διευθύντρια του Βυζαντινού Μουσείου κα Αγαθονίκη Τσιλιπάκου.
Πληροφορίες
«Η Τιμή του Αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο: Ένας ακρίτας άγιος ταξιδεύει». Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Λεωφόρος Στρατού 2, Θεσσαλονίκη. Διάρκεια: 19 Οκτωβρίου 2013 – 19 Ιανουαρίου 2014. Επιμέλεια έκθεσης: Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, Νίκος Μπονόβας.
Πηγή:http://www.archaiologia.gr/blog/2013/10/25/%CE%BC%CE%AC%CE%BC%CE%B1%CF%82/
***
4η ΜΠΙΕΝΑΛΕ Ένας ακρίτας άγιος ταξιδεύει
Μπορεί ο Άγιος Μάμας να είναι αγαπητός σε όλη τη Μακεδονία, είναι όμως «δημοφιλής» και σε πολλές άλλες περιοχές της Μεσογείου. Τώρα μία έκθεση που λειτουργεί στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού σε συνεργασία με το δήμο Μόρφου της Κύπρου μάς βοηθά να τον γνωρίσουμε καλύτερα.
Το μεγάλο πανηγύρι που πραγματοποιείται προς τιμήν του κάθε Σεπτέμβριο στο χωριό που έχει το όνομά του, στον Άγιο Μάμα Χαλκιδικής, γίνεται πόλος έλξης χιλιάδων επισκεπτών από όλη τη Μακεδονία αλλά και άλλες περιοχές της Ελλάδας. Δεν είναι όμως μόνον αυτή η περιοχή στην οποία ο Άγιος Μάμας λατρεύεται και τιμάται.
Στην κατεχόμενη Μόρφου της Κύπρου λίγα από τα κατάλοιπα της χριστιανικής πίστης έχουν μείνει αλώβητα. Ένα από αυτά είναι και ο ναός του Αγίου Μάμα, που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο, ενώ άλλοτε αποτελούσε τον επίσημο τόπο μυστηρίων και το ιερό προσκύνημα των πιστών της περιοχής. «Πρόκειται για έναν πανάρχαιο πολιτισμό. Η λατρεία του Αγίου Μάμα είναι ένας ανεκτίμητος θησαυρός βαθιά ριζωμένος στη γη μας», τονίζει ο δήμαρχος Μόρφου Χαράλαμπος Πίττας.
Πέρα όμως από τη Μόρφου αλλά και την «εστία τιμής» του αγίου, που είναι η Καππαδοκία, ο Άγιος Μάμας τιμάται και σε άλλες πόλεις και χώρες του κόσμου, όπως ο Λίβανος, η Βόρεια Ιταλία, η Κεντρική Γερμανία, η Γαλλία, η Πορτογαλία, η Ισπανία. «Άρα έχουμε μία άλλη διάσταση του Αγίου Μάμα, έναν άγιο που καθορίζει την ταυτότητα της Ενωμένης Ευρώπης», λέει ο μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος.
Αυτό για εκείνον είναι και το μήνυμα που εξάγεται από την έκθεση «Η Τιμή του Αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο: Ένας ακρίτας άγιος ταξιδεύει», η οποία λειτουργεί στο Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο της 4ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης σε συνεργασία με την ιερά μητρόπολη και το δήμο Μόρφου και εγκαινιάζεται επίσημα σήμερα, στη 1 μ.μ., από τον πατριάρχη Βαρθολομαίο.
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ
Η έκθεση διαρθρώνεται σε επτά ενότητες και έντεκα υποενότητες. Αρχικά δίνεται το στίγμα της ταυτότητας του αγίου, που μαρτύρησε στην Καισάρεια της Μ. Ασίας στα χρόνια του Αυρηλιανού (270-275 μ.Χ.), και γίνεται αναφορά στην καταγωγή του εικονογραφικού τύπου του αγίου ως έφηβου βοσκού. Επιπλέον παρουσιάζονται στοιχεία για την προϊστορία του, ενώ το κύριο μέρος επικεντρώνεται στη διάδοση της τιμής του Αγίου Μάμα στην Κύπρο, την Κωνσταντινούπολη, την Ανατολική Μεσόγειο και την Ελλάδα. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη σχέση του αγίου με τον πολιούχο άγιο της Θεσσαλονίκης Δημήτριο και τις πολιτιστικές επαφές Ελλάδας-Κύπρου, καθώς οι δύο άγιοι λατρεύονται και συναπεικονίζονται ως ιαματικοί και μυροβλύτες. Παρουσιάζεται επίσης η διάδοση της τιμής του αγίου στον ελλαδικό χώρο και η έκθεση κλείνει ανιχνεύοντας την παράλληλη διάδοση της τιμής του αγίου στη Δυτική Μεσόγειο με κέντρο τον καθεδρικό ναό στην πόλη Langres της Γαλλίας, όπου φυλάσσεται τμήμα της κάρας του αγίου. Τα εκθέματα χρονολογούνται από τους πρώτους χριστιανικούς (6ος αι.) έως τους όψιμους μεταβυζαντινούς χρόνους (19ος αι.) και προέρχονται από τις συλλογές του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, δημόσια μουσεία και ιδιωτικές συλλογές, εφορείες αρχαιοτήτων της Ελλάδας, καθώς και μουσεία και ναούς της Κύπρου. «Αν δεν γνωρίζουμε τον πολιτισμό μας, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε ούτε να βρούμε την ταυτότητά μας στην Ενωμένη Ευρώπη αλλά και τη θέση μας στην Ανατολή και στη Δύση», λέει για έναν από τους σκοπούς της έκθεσης η διευθύντρια του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Αγαθονίκη Τσιλιπάκου. Την έκθεση, που θα παρουσιάζεται μέχρι τις 19 Ιανουαρίου, επιμελήθηκαν η ίδια και ο Νίκος Μπονόβας.
Της Κυριακής Τσολάκη
Πηγή:http://www.makthes.gr/news/arts/111771/
***
«Ένας ακρίτας Άγιος ταξιδεύει»
στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη
Την έκθεση με τίτλο «Η τιμή του Αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο: Ενας ακρίτας Αγιος ταξιδεύει» εγκαινίασε σήμερα ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη, παρουσία του υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Πάνου Παναγιωτόπουλου, του υπουργού Μακεδονίας Θράκης κ. Θεόδωρου Καράογλου, του πρέσβη της Κύπρου, ιεραρχών και αξιωματούχων.
Μνημείο μεγάλης αξίας λόγω των εικόνων και του εικονοστασίου του, ο Ιερός Ναός του Αγίου Μάμαντος, που βρίσκεται στην κατεχόμενη Κύπρο, έχει μετατραπεί από τούς Τούρκους σε μουσείο. Ο Αγιος Μάμας λειτουργεί ως σύμβολο πίστης κάθε Κυπρίου, όμως ήδη από τους πρώτους χριστιανικούς έως τους νεότερους χρόνους λατρεύεται σε Δύση και Ανατολή.
Η σχέση του Αγίου Μάμαντος με την πανάρχαια παράδοση της Μητέρας των Θεών και την άρρενα μορφή της θεάς Μα, οι συμβολισμοί των ζώων στις απεικονίσεις του Αγίου στη βυζαντινή τέχνη με έμφαση το λιοντάρι και το ελάφι, η ράβδος, η παρουσίασή του εφήβου βοσκού έχουν αποδοθεί με πολλές διαφορετικές τεχνικές και τεχνοτροπίες στην εικονογραφική τέχνη. Διασώζονται δε αριστουργηματικά έργα από τον 6ο έως τον 19ο αι. Δείγματα από αυτά τα έργα, τα περισσότερα εκ των οποίων από μουσεία και ναούς της Κύπρου, μουσεία, ιδιωτικές συλλογές, εφορείες αρχαιοτήτων της Ελλάδας και το Αγιον Ορος παρουσιάζονται στη σημαντική αυτή έκθεση, που εγκαινιάστηκε σήμερα.
«Απεικονίσεις του Αγίου σε ποικίλα υλικά που προέρχονται από ναούς, ιδιωτικά προσκυνητάρια ή αποτελούν φυλακτά, προσκυνήματα και τοπωνύμια, διάσπαρτα στη λεκάνη της Μεσογείου, από την Κωνσταντινούπολη, τη Μ. Ασία, την Κύπρο, τον Λίβανο, την Ελλάδα έως την Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία, αποκαλύπτουν για πρώτη φορά το πλέγμα των διαχρονικών πολιτισμικών σχέσεων στη Μεσόγειο. Η θεματική της έκθεσης αποκτά κατ’ αυτόν τον τρόπο μια οικουμενική διάσταση» τόνισε στον χαιρετισμό του ο κ. Παναγιωτόπουλος. Και πρόσθεσε ότι η έκθεση αποτελεί και μια υπενθύμιση «της τραγικής μοίρας της πόλεως και του λαού της Μόρφου που βιώνει εδώ και 39 χρόνια την καθόλα παράνομη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και προσβλητική για τις πανανθρώπινες αξίες, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σύγχρονο πολιτισμό εισβολή και τουρκική κατοχή».
Χαιρετισμούς απηύθυναν επίσης ο διευθυντής υπηρεσιών Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου κ. Παύλος Παρασκευάς εκ μέρους του αρμοδίου Υπουργού κ. Κενεβέζου, ο Δήμαρχος Μόρφου κ. Χαράλαμπος Πίττας, ο Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος και η διευθύντρια του Βυζαντινού Μουσείου κα Αγαθονίκη Τσιλιπάκου.
Ο Μ Ι Λ Ι Α
ΤΗΣ Α.Θ.ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ
ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ
κ.κ. Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Υ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΙΝ ΑΥΤΟΥ
ΕΙΣ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ ΜΟΥΣΕΙΟΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
(23 Οκτωβρίου 2013)
Ιερώτατε και φίλτατε εν Χριστώ αδελφέ Μητροπολίτα Θεσσαλονίκης κύριε Άνθιμε,
Ιερώτατε Μητροπολίτα Μόρφου κύριε Νεόφυτε,
Ιερώτατοι και Θεοφιλέστατοι άγιοι αδελφοί,
Ελλογιμωτάτη κυρία Αγαθονίκη Τσιλιπάκου,
Τέκνα ημών εν Κυρίω αγαπητά,
Η τιμή των αγίων του Θεού εκφραζομένη δια των λατρευτικών εκδηλώσεων των πιστών και αποτυπουμένη εις τοιχογραφίας, ιεράς εικόνας, ιερά σκεύη και αντικείμενα μικροτεχνίας, ενίοτε δε και εις χρηστικά αντικείμενα, ως αι σφραγίδες, αποτελεί αναμφιβόλως την αδιάψευστον επιβεβαίωσιν της ρήσεως του ψαλμωδού Δαβίδ ότι «τοις αγίοις τοις εν τη γη αυτού εθαυμάστωσεν ο Κύριος» (Ψαλμ. ιε , 3). Διότι δεν δύναται άλλως να ερμηνευθή το γεγονός ότι εις νεαρός και ασήμαντος κατά κόσμον βοσκός από την Γάγγραν της Παφλαγονίας, ο οποίος εμαρτύρησε δια την εις Χριστόν πίστιν περί το τέλος του τρίτου αιώνος εις την Καισάρειαν της Καππαδοκίας, ως τυγχάνει ο άγιος Μάμας, τιμάται επί δεκαεπτά αιώνας υπό των πιστών εις άπασαν την Μεσόγειον και γεραίρεται εις Ανατολήν και Δύσιν. Ούτε βεβαίως δύναται να ερμηνευθή δι᾽ ετέρου τρόπου η ενιαία λατρευτική παράδοσις της μνήμης του αγίου η οποία επεκράτησεν από της Καππαδοκίας μέχρι της Ισπανίας και από της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι της Κύπρου επί αιώνας.
Και εάν τα κουτρούβια του μύρου του πολιούχου της μεγαλωνύμου Θεσσαλονίκης αγίου ενδόξου μεγαλομάρτυρος Δημητρίου του Μυροβλύτου μετεφέροντο δια των προσκυνητών, των περιηγητών και των εμπορευομένων εις Βορράν και Νότον, εις Εώας και Δυσμάς, ως μαρτυρεί η μέχρι σήμερον παρουσία αυτών εις μεγάλας συλλογάς και Μουσεία ολοκλήρου του κόσμου, μεταφέροντα συγχρόνως την φήμην και τα θαύματα του πανευφήμου μάρτυρος αγίου Δημητρίου του Θεσσαλονικέως εις σύμπασαν την οικουμένην και καθιστώντα αυτόν προσφιλέστατον τοις πάσιν, η φήμη του ετέρου μυροβλύτου, του ακρίτου αγίου Μάμαντος, ως επιτυχώς εχαρακτήρισαν αυτόν οι διοργανωταί της εγκαινιαζομένης Εκθέσεως, δεν υστέρησε κατά πολύ τούτου αλλ᾽ εταξίδευσε και αύτη εις διαφόρους λαούς οι οποίοι απέδειξαν την αγάπην και τον σεβασμόν αυτών προς τον θαυματουργόν άγιον δια πλήθους των απεικονίσεων αυτού και δια της διατηρήσεως της τιμής και της μνήμης αυτού από της πρωτοβυζαντινής εποχής μέχρι της σήμερον.
Όθεν, μετά πολλής ευχαριστήσεως χαιρετίζομεν την εμπνευσμένην και ωραίαν πρωτοβουλίαν του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης και της Διευθυντρίας αυτού κυρίας Αγαθονίκης Τσιλιπάκου όπως διοργανώση, εν συνεργασία μετά της Ιεράς Μητροπόλεως Μόρφου και του Δήμου Μόρφου της Κύπρου, Έκθεσιν με τίτλον «Η τιμή του αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο. Ένας ακρίτας άγιος ταξιδεύει» και παρουσιάση τα συγκεντρωθέντα εκ πολλών συλλογών και Μουσείων εκθέματα εν τη πόλει του αγίου Δημητρίου κατά τας ημέρας των προς τιμήν αυτού εορτασμών. Ευχαριστούμεν δε από καρδίας τόσον την Διευθύντριαν του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού όσον και τον Ιερώτατον Αδελφόν Μητροπολίτην Μόρφου κύριον Νεόφυτον δια την απευθυνθείσαν εις την ημετέραν Μετριότητα πρόσκλησιν όπως εγκαινιάσωμεν την έκθεσιν ταύτην, η οποία συνδέει μέσω των εκτιθεμένων αντικειμένων ουχί μόνον τους δύο μυροβλύτας αγίους αλλά και την Θεσσαλονίκην με την πόλιν της Μόρφου και τας δύο αυτάς πόλεις με πολλάς πόλεις της Μεσογείου, εις τας οποίας εορτάζεται και τιμάται ο άγιος Μάμας, θα καταστήση δε έτι πλέον γνωστόν τον προσφιλέστατον μάρτυρα του Κυρίου και λαοφιλέστατον άγιον και θα παρακινήση και ετέρους εις την τιμήν και την λατρείαν αυτού.
Συγχαίρομεν από καρδίας τους εμπνευστάς της Εκθέσεως ταύτης και τους παντοιοτρόπως εργασαμένους και συμβαλόντας εις την διοργάνωσιν και πραγματοποίησιν αυτής. Μεταφέρομεν δε προς πάντας τους παρισταμένους την ευλογίαν της Μητρός Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως και ευχόμεθα, τη πρεσβεία και μεσιτεία του και δια της Εκθέσεως ταύτης τιμωμένου αγίου Μάμαντος, πάσαν επιτυχίαν εις αυτήν.
