Από τη διμηνιαία έκδοση του Συλλόγου
«Φίλοι Ιερού Κοινοβίου Αγίου Νικοδήμου»,
τεύχος 57, Ιούλιος-Αύγουστος 2009
Αποσπάσματα από το βιβλίο «Ο φιλόκαλος διδάσκαλος, Άγιος Νικόδημος, ο Αγιορείτης» (σελ. 11 - 14, 41,43 - 44, 79 και 80) του Δρος Χαραλάμπους Μ. Μπούσια,
έκδ. ΠΑΡΡΗΣΙΑ.
Η συνειδητοποίηση της αξίας και της σημασίας της Παραδόσεως για το Ορθόδοξο Γένος μας αποτελεί επιτακτική ανάγκη, ιδίως στις ημέρες μας, που ξένα κέντρα προσπαθούν με λυσσαλέα μανία να μας απομακρύνουν απ' αυτή, για να είμαστε εύκολη λεία των πονηρών επιθυμιών και επιδιώξεων τους. Η επιζήτηση της άγρυπνης διατηρήσεως τόσο του τύπου όσο και της ουσίας της Ορθοδόξου Ελληνικής Παραδόσεως θα μας ξυπνήσει από το λήθαργο του εφησυχασμού και της αφροντισιάς και θα μας βοηθήσει βιωματικά να προχωρήσουμε μέσα από προσευχή, πατερική σκέψη, ορθόδοξη μόρφωση και λειτουργική ζωή στο αύριο. Γι' αυτό το αύριο, το όποιο μοχθούμε να είναι καλύτερο από το χθες, οφείλουμε να στηριχθούμε στην αγωνιστική εμπειρία των Αγίων Διδασκάλων μας, αυτών που αγωνίσθηκαν, για να μπορούμε εμείς σήμερα να προβάλλουμε στην ενωμένη Ευρώπη την ταυτότητα του Ορθοδόξου Ρωμιού, τη σφραγισμένη από τους ιδρώτες και τα αίματα όλων των αγωνιστών της διατηρήσεως της κρυστάλλινης, ανέπαφης και καθαρής μέσα στους αιώνες παραδόσεως, παρά τις πνευματικές και υλικές εφόδους των ανθρώπων του διαφωτισμού της Εσπερίας και των άγριων λύκων της Ανατολής.
Ένας μεγάλος διδάσκαλος της Ρωμιοσύνης και Πατέρας της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας είναι ο βαθυνούστατος και πνευματοφόρος Άγιος, Νικόδημος ο Αγιορείτης, του οποίου εφέτος, το 2009, συμπληρώνονται 200 χρόνια οπό την κοίμηση του. Ο Άγιος Νικόδημος υπήρξε από τους πρωτεργάτες του κολλυβαδικού ζητήματος, ήταν ένας πνευματικός επαναστάτης. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι το κίνημα των «Κολλυβάδων» ήταν μια υγιής αντίδραση των Αγιορειτών Πατέρων ενάντια στις επιδράσεις της φράγκικης θεολογίας στον Ορθόδοξο τρόπο ζωής και ενάντια στην εκκοσμίκευση, η οποία και σήμερα απειλεί να αλλοιώσει το πνεύμα της Ορθοδόξου Παραδόσεως μας.
Οι Κολλυβάδες Πατέρες ήταν αυτοί που διέγνωσαν τον άμεσο κίνδυνο που διέτρεχε το Ορθόδοξο Γένος των Ελλήνων όχι μόνο από τους Οθωμανούς κατακτητές - τυράννους, αλλά κυρίως από τους ψυχοκτόνους αιρετικούς και τους διαφωτιστές - νεωτεριστές της Εσπερίας.
Διέγνωσαν την καλπάζουσα ασθένεια και πρότειναν φάρμακα κατάλληλα, όπως την επιστροφή στην αρχαία εκκλησιαστική παράδοση, τη συχνή Θεία Μετάληψη και την εμβριθή μελέτη των αγιοπατερικών κειμένων.
Σήμερα, στη σύγχυση που έχει επιφέρει η παγκοσμιοποίηση, η χαλάρωση των ηθών και η εκκοσμίκευση της Εκκλησίας, η προσφορά των Κολλυβάδων Πατέρων μοιάζει πολύ μακρινή και αχνή, ίσως και ακατανόητη. Έχουμε, δυστυχώς, καταντήσει μια αποικία των μεγάλων δυνάμεων χωρίς ιστορικές μνήμες και χωρίς σωστό προσανατολισμό. Οι νεωτεριστές κατάφεραν να ισοπεδώσουν όσα δεν μπόρεσαν επί αιώνες να ισοπεδώσουν οι βάρβαροι κατακτητές μας.
Εμείς, ως Ορθόδοξα αδούλωτα πνεύματα, παραθεωρούμε αυτούς που θανάσιμα μας μισούν και θέλουν να μας εξαφανίσουν από το χάρτη. Η μνήμη μας παραμένει ζωντανή και το αντιστασιακό κολλυβαδικό πνεύμα μας ενισχύει, ώστε να διδάξουμε τη νεότητα μας να μη δεχθεί τον ξενόφερτο ευνουχισμό, που την κάνει να τρέχει πίσω από τους ψυχοπαθείς «θεούς» της χωρίς αρμονία μουσικής, του χωρίς ορθότητα λόγου, της άτεχνης τέχνης κι ενός σωρού άλλων διαττόντων αστέρων του σκότους. Όπλο μας έχουμε τη συνεχή Θεία Κοινωνία, τη συχνή προσέλευση μας στο μυστήριο της ζωής, για την οποία αγωνίσθηκε και ο Άγιος Νικόδημος, που μας άφησε παρακαταθήκη το περίφημο σύγγραμμα του «Περί συνεχούς Θείας Μεταλήψεως»(...).
Το ψυχωφελέστατο βιβλίο για τη συνεχή Μετάληψη των Άχραντων Μυστηρίων υπήρξε το μανιφέστο του κολλυβαδικού αγώνος για επιστροφή στην πρωτοχριστιανική παράδοση. Η πρώτη του έκδοση το 1777 στη Βενετία αποτελεί έργο που άλλοι αποδίδουν στον Άγιο Μακάριο Νοταρά και άλλοι στον Κόλλυβα, Νεόφυτο Καυσοκαλυβίτη. Το έργο αυτό εμπλουτισμένο και εκλαϊκευμένο από τον Άγιο Νικόδημο εκδόθηκε το 1787 από τον ίδιο(...).
Στον εικοστό αιώνα που παρατηρήθηκε θεολογική επιστροφή στους μεγάλους Πατέρες της Εκκλησίας μας φάνηκε πολύ η συμβολή των Κολλυβάδων και ιδιαίτερα του Αγίου Νικόδημου στην κατηχητική αυτή και λειτουργική αναγέννηση και στην ευχαριστιακή συμμετοχή των πιστών που επηρέασε πολλούς συγχρόνους συγγραφείς. Αυτή η συμμετοχή στη Θεία Κοινωνία εντυπωσιάζει και σήμερα, σε εποχή αποπροσανατολισμένη από τα Ορθόδοξα κριτήρια, εποχή, θα λέγαμε, καθαρά αντικολλυβαδική, αφού τα Μυστήρια της χαράς, όπως είναι ο Γάμος και η Βάπτιση τελούνται ακώλυτα τα Σάββατα και τα μνημόσυνα Κυριακές, όπου οι Κανόνες απαγορεύουν και αυτή τη γονυκλισία(...).
Η διδασκαλία του Αγίου Νικόδημου ακτινοβολεί το «φιλοκαλικό πνεύμα», το όποιο εκφράζει την αγάπη για ένα κάλλος, μια ομορφιά ουράνια, που δεν είναι αυτού του μάταιου και φθαρτού κόσμου, ομορφιά της Βασιλείας, η οποία «ουκ εστίν εκ τον κόσμου τούτου». Οι νουθεσίες και διδασκαλίες του νηπτικού αυτού πρυτάνεως των Ορθοδόξων παραδόσεων έχουν θεολογική πληρότητα, περικλείουν το νόημα της σωτηρίας του ανθρώπου και οδηγούν με σταθερότητα και ασφάλεια στο δρόμο της αγιότητας, στο δρόμο της επιγνώσεως και μετανοίας, στο δρόμο της θεώσεως. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η αρχική θεϊκή ζωή των πρωτοπλάστων είναι η επιθυμητή, αφού είναι η φυσική ζωή. Μας το διασαλπίζει η χρυσόλαλη σάλπιγγα των Εκκλησιαστικών Κανόνων, ο μέγας υμνογράφος της Εκκλησίας μας, ο Άγιος Ιωάννης, ο Δαμασκηνός, λέγοντας: «Η μετάνοια είναι η επιστροφή του αφύσικου στο φυσικό». Επειδή λοιπόν η ιστορία επαναλαμβάνεται και «οι αιώνες αναγράφουν αλλήλους», η διδασκαλία του Αγίου Νικόδημου είναι πάντα επίκαιρη, δεν ξεθωριάζει με τον πανδαμάτορα χρόνο, είναι ανεξίτηλη, δεν περιθωριοποιείται, αλλά παραμένει πάντα επίκαιρη, αφού το ζητούμενο κάθε εποχής είναι η άριστη σχέση Πλαστουργού και πλάσματος, μια σχέση που οδηγεί στην ολοκλήρωση της αρετής και στη θέωση του ανθρώπου, με την πραγμάτωση του θείου θελήματος «ως εν ουρανώ και επί της γης».
