Είναι γνωστό πως μετά τη γενοκτονία των Ποντίων και τη Μικρασιατική Καταστροφή το αποκορύφωμα του μέτρου της «ανταλλαγής πληθυσμών» αποτέλεσε το Σύμφωνο για την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας που υπογράφθηκε στις 30 Ιανουαρίου 1923 και το οποίο στη συνέχεια κατέστη μέρος της Συνθήκης της Λωζάνης της 24ης Ιουλίου του ίδιου έτους. Βάσει του άρθρου 142 της συνθήκης αυτής, οι Έλληνες της Μικρά Ασίας αποχώρησαν άτακτα από τις πατροπαράδοτες εστίες και πατρίδες τους και πολλοί από αυτούς έθαψαν την τελευταία στιγμή τους θησαυρούς τους πρόχειρα και σε μικρό βάθος, (συνήθως σκάψιμο ως το γόνατο). Πέραν τούτων και άλλα πολύτιμα αντικείμενα όπως χρυσά και ασημένια εκκλησιαστικά σκεύη κρυφτήκαν επίσης σε διάφορα μυστικά μέρη τα οποία μέχρι σήμερα παραμένουν κρυμμένα.
Όπως αναφέρει δημοσίευμα της τουρκικής εφημερίδας, Aksam, εδώ και μερικά χρόνια έχει ενταθεί το κυνηγητό του «θησαυρού» σε όλη την Τουρκία με έμφαση και αυτό είναι χαρακτηριστικό, σε περιοχές όπου κατοικούσαν πυκνοί ελληνικοί πληθυσμοί οι όποιοι αναγκαστήκαν να αποχωρήσουν από τις εστίες τους βεβιασμένα με συνέπεια να μην προλάβουν να πάρουν πολλά από τα πολύτιμα αντικείμενα των σπιτικών τους τα οποία τα έκρυψαν με την ελπίδα ότι γρήγορα θα μπορέσουν να ξαναγυρίσουν πίσω και να τα πάρουν. Όπως αναφέρει η τουρκική εφημερίδα, μόνο τους τελευταίους μήνες δόθηκαν επίσημα 131 άδειες σε ιδιώτες για ανασκαφές σε περιοχές που πιστεύεται πως κρύβονται τέτοιοι χαμένοι θησαυροί. Φυσικά οι ανεπίσημες ανασκαφές και οι έρευνες χωρίς επίσημη άδεια είναι πολύ περισσότερες και δεν αναγράφονται στα επίσημα τουρκικά στοιχεία. Οι περιοχές που δόθηκαν οι επίσημες άδειες είναι η Κερασούντα και η Ορντού, (η ελληνική Κοτύωρα), του Πόντου, αλλά και για άλλες περιοχές όπου υπήρχε και κατοικούσε ελληνικός πληθυσμός με ανθηρή οικονομική κατάσταση, όπως η Προύσα και η Σεβάστεια. Μέχρι σήμερα, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η τουρκική εφημερίδα, επίσημα τουλάχιστον δεν έχει ανακαλυφθεί κάτι σπουδαίο που να δικαιολογεί τις έρευνες, ίσως επειδή οι περισσότεροι ερευνητές βαδίζουν χωρίς συγκεκριμένα σχεδία και κάποια αξιόπιστα στοιχεία απλώς μόνο με διάφορες φήμες που μιλούν για τους χαμένους θησαυρούς. Οι περισσότεροι Τούρκοι ερευνητές, όπως αναφέρεται, χρησιμοποιούν κλασικούς ανιχνευτές μετάλλων που λειτουργούν με υπέρηχους οι οποίοι αντανακλώνται από τα μέταλλα του υπεδάφους και επιστρέφουν. Οι ανιχνευτές αυτοί διαθέτουν οθόνη με ενδείξεις και χαρακτηριστικά όπως διαχωρισμό μετάλλων, ένδειξη ποσότητας και βάθους. Συνήθως εντοπίζουν τα αντικείμενα τους σε μέγιστο βάθος από 1.40 μέχρι 1.70 μέτρα και τα χαρακτηριστικά και η αξιοπιστία τους είναι ανάλογα με την τιμή απόκτησης τους.
Το δράμα της Μικρασιατικής Καταστροφής έχει πολλές διστάσεις όσο και αν κάποιοι γραφικοί τύπου «Ρεπούση και σια» θέλησαν να το… γελοιοποιήσουν. Μια πτυχή αυτού του μεγάλου δράματος είναι και οι χαμένες περιούσιες των χιλιάδων Ελλήνων που γλύτωσαν την τελευταία στιγμή από την μεγάλη γενοκτονία των χριστιανών της Ανατολής. Σήμερα, πολλές δεκαετίες μετά από εκείνη την μεγάλη εθνική καταστροφή, ψάχνουν στα ίδια χώματα που έζησαν και μεγαλούργησαν πολλές γενιές των Ελλήνων Μικρασιατών και που ποτιστήκαν από το αίμα των θυμάτων της γενοκτονίας να βρουν τα χαμένα ίχνη τους. Πολύ πιθανόν τις νύχτες μαζί με τους θησαυρούς που θα ονειρεύονται ότι θα βρουν, θα τους κυνηγούν και τα… φαντάσματα της γενοκτονίας τους.
ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος
