Φυσικά εἶναι ἀδύνατο νά καλύψουμε σέ μιά μικρή εἰσήγηση τίς δοξασίες τοῦ Ἐσωτερισμοῦ, ὅπως τό θέμα μας ἀπαιτεῖ, καί ἀκόμη πιό ἀδύνατο νά παρουσιάσουμε μιά ἀναλυτική ἔκθεση τῆς Ὀρθοδόξου Δογματικῆς! Θά περιοριστοῦμε ἀναγκαστικά σέ ἐπιλεκτική παρουσίαση στοιχείων, πού ὁδηγοῦν σέ ὀρθό προβληματισμό· ἤ ἔστω σέ κάποιο προβληματισμό.
Ἴσως δέν θά ἦταν ἄστοχη ἡ εἰσαγωγή στό θέμα μας μέ ἀναφορά στήν κωμωδία τοῦ Ἀριστοφάνη «Νεφέλες». Καί αὐτό, ἀφοῦ κορυφαῖοι ἐρευνητές (ὅπως ὁ Jean Vernette) θεωροῦν τόν Ἐσωτερισμό, ὡς τό πιό «νεφελῶδες» παραθρησκευτικό φαινόμενο.
Καί ὁ Ἀριστοφάνης στίς «Νεφέλες» του, μιλώντας μέ εἰρωνεία γιά τίς θρησκευτικές ἀναζητήσεις τῆς ἐποχῆς του (πού ἀπό ὅ,τι φαίνεται δέν διαφέρουν καί πολύ ἀπό τίς σημερινές), κοροϊδεύει τόν ἥρωά του Στρεψιάδη, πού πιστεύει ἀκόμα στούς θεούς. Καί, μέ τό στόμα τοῦ Σωκράτη, τοῦ λέει συμβουλευτικά: «Ἀπό δῶ καί μπρός, δέν θά πιστεύεις πιά σέ ἄλλο θεό, παρά σ’ αὐτούς πού πιστεύουμε καί ἐμεῖς! Καί αὐτοί εἶναι τρεῖς: Τό Χάος, ἡ Γλῶσσα καί οἱ Νεφέλες [1] »... Δηλαδή τρία πράγματα, ἐντελῶς σίγουρα καί ὑπαρκτά, ἀλλά καί ἐντελῶς ἀσαφῆ καί ἀκατανόητα.
Αὐτή ἡ «τριάδα» τοῦ Ἀριστοφάνη (τό Χάος, ἡ Γλῶσσα καί οἱ Νεφέλες) ἴσως εἶναι ἡ πιό πετυχημένη «περιγραφή» τοῦ πνευματικοῦ κινήματος, πού λέγεται Ἐσωτερισμός. Χάος, γλῶσσα, νεφέλες. Ὅλοι τά ξέρουμε. Ἀλλά οὔτε ἔρευνα παίρνουν, οὔτε ἐξήγηση, οὔτε κατανόηση!
* * *
Ὅμως δέν ἤλθαμε ἐδῶ γιά νά ἀσχοληθοῦμε μέ τά συνθήματα τοῦ Ἀριστοφάνη στίς κωμωδίες του. Ἤλθαμε γιά νά ἀσχοληθοῦμε μέ τήν τραγωδία τῆς παγίδευσης ψυχῶν σέ ἕνα μόνιμο ἀποπροσανατολισμό ἀπό τήν πίστη στόν Χριστό, πού ἰσοδυναμεῖ μέ συνειδητή ἀποστασία καί καταντάει σέ συνειδητή ἀποστασία.
Ὁ Ἐσωτερισμός εἶναι ἕνα θρησκευτικό φαινόμενο πού ἔρχεται ἀπό πολύ παλιά, ἔστω καί ἄν πρῶτος χρησιμοποίησε τόν ὅρο «Ἐσωτερισμός» τόν περασμένο αἰῶνα ὁ μάγος Eliphas Levi.
Ἄς ἰδοῦμε λοιπόν μέ λίγα λόγια:
α. Τί ὁδήγησε στό ρεῦμα τοῦ ἐσωτερισμοῦ;
β. Τί πρεσβεύει ὁ ἐσωτερισμός;
γ. Ποία ἡ Ὀρθόδοξη ἀπάντηση;
δ. Ἐσωτερισμός καί Πανθρησκεία. Καί
ε. Ὁ ἐσωτερισμός ἐντός τῶν τειχῶν.
Α. Τ Ι Ο Δ Η Γ Η ΣΕ Σ Τ Ο Ρ Ε Υ Μ Α Τ Ο Υ Ε Σ Ω Τ Ε Ρ Ι Σ Μ Ο Υ ;
Στόν ἐσωτερισμό, ὅπως ἐμφανίζεται σήμερα, ὁδήγησαν:
Ὁ ξεπεσμός τῆς ζωντανῆς πίστης σέ μιά νεκρή ὁμολογιακή γλῶσσα. Καί
Ἡ ὑπερβολική πίστη στήν πρόοδο τῆς Ἐπιστήμης καί τῆς Τεχνικῆς.
1. Νομίζουμε ὅτι ἡ πρώτη βασική αἰτία τῆς ἀνάγκης στροφῆς τοῦ ἀνθρώπου σέ κάποιο ἐσωτερισμό, εἶναι: ὁ ξεπεσμός τῆς ζωντανῆς χριστιανικῆς πίστης σέ μιά νεκρή ὁμολογιακή γλῶσσα.
Μέ τήν πλήρη ἐπικράτηση τοῦ Χριστιανισμοῦ, θεωρήθηκε αὐτονόητο καί ἀπό κλῆρο καί ἀπό λαό, ὅτι ὅλα τά διέπει ἡ πίστη στόν Χριστό, πού κυριάρχησε. Ἔτσι καί κλῆρος καί λαός, ποιμένες καί πρόβατα, τό ἔρριξαν στίς λεπτομέρειες, θεωρώντας βέβαιη καί δεδομένη τήν πίστη. Τό ἀποτέλεσμα ἦταν ὅτι ἡ πίστη περιορίστηκε σέ δηλώσεις ὁμολογίας: «Πιστεύω». «Ὁμολογῶ». «Αὐτή εἶναι ἡ πίστη μας». Ὅμως, ἦταν μιά πίστη, πού εἶχε πάψει πιά νά κυβερνάει τήν ζωή τοῦ ἀνθρώπου.
Αὐτή τήν διαπίστωση πολύ εὔστοχα διατυπώνει ἕνας – δυστυχῶς ἀγνοημένος - λαμπρός ἐπιστήμονας, ὁ μακαριστός καθηγητής τῆς Φιλοσοφίας Σπυρίδων Κυριαζόπουλος, ὁ ὁποῖος ξεκινώντας ἀπό θαυμαστής τοῦ ἐσωτερισμοῦ τοῦ Νεοπλατωνισμοῦ, κατέληξε οὐσιαστικά ὀρθόδοξος θεολόγος (βλέπε τό ἀξιόλογο ἔργο του «Προλεγόμενα εἰς τήν Ἐρώτησιν περί Θεοῦ»).
Ὁ Κυριαζόπουλος σέ μιά ἄλλη ἐξαιρετική μελέτη του μέ τίτλο «Ἡ Καταγωγή τοῦ Τεχνικοῦ Πνεύματος» ἐξηγώντας, πῶς δημιουργήθηκε ἔδαφος κατάλληλο γιά τήν καλλιέργεια τοῦ ἐσωτερισμοῦ, λέει τά ἑξῆς:
«Ἐκεῖ ὅπου ἡ (ζωντανή) πίστη κατάντησε ἁπλῆ ὁμολογία ἐπαναλαμβανομένων προτάσεων ἐκ συνηθείας, ἐκεῖ ἦλθε μιά ἄλλη μέθοδος ἀναζήτησης τρόπου σωτηρίας, μέ πρώτη στήν σειρά τήν ἀλχημεία[2]».
Νά, λοιπόν, ποιά εἶναι ἡ κύρια πόρτα ἐξόδου τοῦ Χριστιανοῦ ἀπό τήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία συνήθως γίνεται καί ἡ κύρια πόρτα εἰσόδου του στόν λαβύρινθο τοῦ ἐσωτερισμοῦ.: Εἶναι «τό κατάντημα τῆς ζωντανῆς πίστης σέ ξερή ὁμολογία ἐπαναλαμβανομένων προτάσεων ἐκ συνηθείας».
Θά ἐπανέλθωμε στό τεράστιο αὐτό ποιμαντικό κενό. Πρός τό παρόν, ἄς θυμηθοῦμε τίς τραγικές στιγμές πού ζοῦμε ὡς ποιμένες στό πιό χαρούμενο γεγονός τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου: στήν βάπτισή του! Ἐκεῖ ὁ ἀνάδοχος, ἕνα πρόσωπο – κατά κανόνα UFO – προσπαθεῖ νά συλλαβίσει τό σύμβολο τῆς Πίστεως, λειτουργώντας ὡς ἐγγυητής – τρομάρα μας! – τῆς ἐντάξεως τοῦ βαπτιζομένου στό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας!...
Ἔτσι, τελικά, δέν τίθεται θέμα ἐξόδου τοῦ βαπτισθέντος ἀπό τήν Ἐκκλησία, ἀφοῦ οὐσιαστικά δέν μπῆκε ποτέ στήν Ἐκκλησία. Δέν πάτησε ποτέ μέ τά δυό του πόδια μέσα στήν Ἐκκλησία.
Τίθεται ὅμως θέμα, γιά τόν κάθε ἄνθρωπο, συνειδητοποίησης τοῦ νοήματος τῆς ζωῆς του, καί ἀπάντησης στίς πνευματικές του ἀναζητήσεις. Τό κενό προσπαθεῖ νά τό καλύψει ὁ ἄνθρωπος μέ τόν ἐσωτερισμό. Μέσα του καί μόνος του. Χωρίς τήν βοήθεια ποιμένα-παπᾶ. Καί ἔτσι λύνει τό θέμα - μόνος του - παύοντας νά πιστεύει στόν Χριστό καί φεύγοντας ἀπό τήν Ἐκκλησία.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Εὐαγγελιστής τό λέει ξεκάθαρα στήν Α΄ Καθολική ἐπιστολή του: Αὐτοί πού ἀρνήθηκαν τόν Χριστό καί τήν ἐν Χριστῷ σωτηρία, «ἐξ ἡμῶν ἐξῆλθον, ἀλλ’ οὐκ ἦσαν ἐξ ἡμῶν· εἰ γάρ ἦσαν ἐξ ἡμῶν, μεμενήκεισαν ἄν μεθ’ ἡμῶν· ἀλλ’ ἵνα φανερωθῶσιν ὅτι οὐκ εἰσί πάντες ἐξ ἡμῶν» (2, 19).
Καί ὁ ἅγιος Αὐγουστῖνος ἑρμηνεύοντας, λέγει:
«Ὅλοι αὐτοί, μπορεῖ νά λαμβάνουν μαζί μέ μᾶς τό βάπτισμα, μπορεῖ νά μετέχουν στό ἴδιο ἅγιο θυσιαστήριο, ἀλλά παρ’ ὅλα αὐτά δέν εἶναι ἀπό ἐμᾶς... Ἀκόμη καί ὅταν ἐξακολουθοῦν νά εἶναι ‘μέσα’, ἀκόμη καί τότε δέν εἶναι ἀπό ἐμᾶς. Ὅμως αὐτό δέν φαίνεται ὅταν εἶναι ‘μέσα’. Φαίνεται ὅταν φεύγουν[3]...»
2. Δεύτερη αἰτία τῆς στροφῆς τοῦ ἀνθρώπου στόν ἐσωτερισμό εἶναι ἡ ὑπερβολική πίστη στήν πρόοδο τῆς Ἐπιστήμης καί τῆς Τεχνικῆς.
Ἤδη ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Διαφωτισμοῦ, ἀκόμη καί τά μικρά βηματάκια ἐπιστημονικῆς προόδου ἔδωσαν στούς ἀνθρώπους δυσανάλογα μεγάλη αἰσιοδοξία γιά τήν ὑπερνίκηση τῆς φτώχειας, τῆς ἀρρώστειας καί τοῦ θανάτου. Καί ὅταν πιά ἔγιναν καί τά μεγάλα ἅλματα στήν ἐπιστήμη, τότε πολύ πιό εὔκολα ρίζωνε ἡ ἰδέα ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό ἄλλους σωτῆρες. Σ’ αὐτό φυσικά συνέτεινε – αὐτό πού προηγουμένως ἀναφέραμε - ὅτι ἡ ξύλινη γλῶσσα τῆς ὁμολογίας πίστεως εἶχε νεκρώσει μέσα στόν ἄνθρωπο τήν πίστη.
Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος πίστεψε ὅτι μπορεῖ πλέον νά γίνει σωτήρας τοῦ ἑαυτοῦ του. Μέ ἀποτέλεσμα σιγά-σιγά ὁ αὐτάρκης ἄνθρωπος νά βγάλει τόν Χριστό ἀπό τήν θέση τοῦ Θεοῦ καί Σωτήρα.
Ἀναφέρουμε μία ἀντιπροσωπευτική «κορώνα» αὐτοῦ τοῦ πνεύματος.
Ὅταν τό 1920 ὁ ποιητής τῆς Ρώσικης Ἐπανάστασης Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι ἔμαθε στήν Μόσχα ὅτι ὁ Ἀινστάιν διατύπωσε τήν Θεωρία τῆς Σχετικότητας, ἐνθουσιασμένος ἀναφώνησε: «Ἐπιτέλους ὁ θάνατος δέν ὑπάρχει πιά! Ἐπιτέλους θά ἀναστήσουμε τούς νεκρούς![4]» Τί ἦταν τά λόγια τοῦ Μαγιακόφσκι; Χάος, γλῶσσα καί νεφέλες! Ἤξερε τί ἔλεγε; Εἶχε καμμιά σχέση ἡ θεωρία τῆς σχετικότητας μέ τόν θάνατο; Μετά ἀπό δέκα χρόνια ὁ Μαγιακόφσκι αὐτοκτόνησε.
Τό κήρυγμα τῆς αὐτοσωτηρίας «ντύθηκε» φιλοσοφικά μέ τίς ἀρχές τοῦ Διαφωτισμοῦ, ὁ ὁποῖος στήν οὐσία ἀρνεῖται τόν Χριστό καί τήν ἐν Χριστῷ σωτηρία. Ἡ πρώϊμη εὐρωπαϊκή φιλοσοφία, καί μαζί της ὁ Διαφωτισμός, δέν ἀρνιόταν τόν Θεό. Ἀρνιόταν τήν ἐκκλησιαστική θεολογία. Ἀρνιόταν τόν Χριστό. Καί καλοῦσε τόν κάθε ἄνθρωπο νά βιώσει τόν Θεό ἐλεύθερα, ὅπως ὁ ἴδιος τόν καταλάβαινε. Ἀπό τόν ΙΒ΄ μέχρι τόν ΙΗ΄ αἰώνα ἡ Εὐρώπη δέν ἀναζητεῖ τόν Χριστό τῆς Ἐκκλησίας. Ἀναζητεῖ τόν «Θεό» τῶν ὑποκειμενικῶν πνευματικῶν ἐμπειριῶν.
Λίγο ἀργότερα πραγματοποιήθηκαν καί οἱ δημοκρατικές κατακτήσεις, πού ἀναγνώρισαν στόν ἄνθρωπο τό δικαίωμα νά πιστεύει σέ ὅποιον θεό θέλει καί νά τόν λατρεύει ὅπως θέλει. Ἡ ἐλευθερία αὐτή στήν ἀρχή εἶχε τόν περιορισμό τῶν λεγομένων «γνωστῶν» θρησκειῶν. Μέ βάση αὐτόν τόν περιορισμό – πού ὑπάρχει γιά παράδειγμα στά πρῶτα ἑλληνικά Συντάγματα – καταδικάστηκε καί ὁ ἐσωτεριστής Θεόφιλος Καΐρης, ἐπειδή ἔφτιαχνε μιά ἄλλη θρησκεία ἔξω ἀπό αὐτές, πού ἐθεωροῦνταν τότε γνωστές (= Ὀρθοδοξία, Ἰσλάμ, Ρωμαιοκαθολικισμός, Προτεσταντισμός).
Σήμερα, φιλοσοφία καί νομοθεσίες κρατικές ἀναγνωρίζουν ἀπόλυτο καί ἀπαραβίαστο δικαίωμα στό κάθε ἄτομο νά πιστεύει, ἤ νά μή πιστεύει, καί νά ἀναζητεῖ τόν Θεό μόνος του, ὅπως θέλει, ἄν θέλει, ὅποτε θέλει.
Ἔτσι ἄνοιξε διάπλατα ἡ πύλη γιά τόν ἐσωτερισμό.
Σταματᾶμε ἐδῶ σχετικά μέ τίς αἰτίες ἐξαπλώσεως τοῦ Ἐσωτερισμοῦ.
Καί ἀποτολμοῦμε μιά – κατά τό δυνατόν - γνωριμία μέ τήν χαώδη «πνευματικότητα» τοῦ Ἐσωτερισμοῦ, ἀνιχνεύοντας προσεκτικότερα τά στοιχεῖα, πού τήν κάνουν (ἐντός εἰσαγωγικῶν) «γοητευτική».
Β. Τ Ι Π Ρ Ε Σ Β Ε ΥΕ Ι Ο Ε Σ Ω Τ Ε Ρ ΙΣ Μ Ο Σ ;
Ἐκ προοιμίου πρέπει νά ξεκαθαρίσουμε ὅτι:
Ἡ σύγχρονη φιλοσοφία μέ ἀρχή τήν ἀντιχριστιανική τοποθέτηση τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης καί μέ τό σύνθημα τῆς λαϊκῆς κυριαρχίας (laicitè) – ἀντί τῆς ἐκκλησιαστικῆς κυριαρχίας - ἔδωσε τήν πρώτη ἀφορμή γιά τό μήνυμα τοῦ ἱστορικοῦ τέλους τοῦ Χριστιανισμοῦ· ἕνα μήνυμα, πού ὁ μαρξιστικός κομμουνισμός τό προώθησε.
Ἀπό τά μέσα τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα, ἡ φιλοσοφική κοσμοθεωρία τῆς Νέας Ἐποχῆς, προσπάθησε ἐξ ἄλλου νά δώσει τό σύνθημα ὅτι μέ τήν μετάβαση ἀπό τούς «Ἰχθύες» στόν «Ὑδροχόο» (ἀνατολή τῆς Γ΄ χιλιετίας) ἔληξε ὁριστικά καί ἀμετάκλητα ἡ περίοδος τοῦ Χριστιανισμοῦ καί ἄρχισε μιά νέα! Αὐτήν τήν Νέα Ἐποχή θρησκευτικά τήν ἐκφράζει ὁ Ἐσωτερισμός.
Γιά τόν Ἐσωτερισμό, λοιπόν, καί εἰδικότερα γιά τήν νεο-εποχίτικη ἔκδοση τοῦ Ἐσωτερισμοῦ, ὁ Χριστιανισμός εἶναι πιά παρελθόν. Ὁ Χριστός τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι σωτήρας. Ὁ καθένας πρέπει νά ψάξει νά βρῆ τήν σωτηρία ... μέσα του.
Γιά τόν ἐσωτερισμό ... τά πάντα εἶναι ΕΝΑ! «Ἕν τό Πᾶν καί δι’ αὐτοῦ τό Πᾶν καί ἐν αὐτῷ τό Πᾶν», ὅπως διδάσκει καί ἡ «Θεοσοφική Ἑταιρεία» τῆς Μπλαβάτσκυ.
῎Ετσι δέν ὑπάρχει προσωπικός Θεός, ἀλλά μόνο μιά «Παγκόσμια Συμπαντική ᾿Ενέργεια». Ἄν μποροῦμε νά κάνωμε λόγο γιά Θεό, τότε ὁ Θεός πρέπει νά περιλαμβάνει τήν ὁλότητα αὐτῆς τῆς παγκόσμιας ἐνέργειας. ῞Ολα τά ὄντα τοῦ ὁρατοῦ καί ἀοράτου κόσμου δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἐκδηλωμένες μορφές, «προβολές» - ὅπως τίς λένε - τῆς θείας ἐνέργειας. Τά πάντα προέρχονται ἀπό τό ῞Ενα διά «προβολῆς» ἤ «ἐκροῆς» ἤ «ἐκχύσεως» καί ταυτίζονται κατ᾿οὐσίαν μέ τό ῞Ενα.
Τί καταλαβαίνομε ἀπό ὅλα αὐτά; Ἄς ξαναγυρίσουμε στόν Ἀριστοφάνη: Χάος, γλῶσσα, νεφέλες!... Λόγια, πού κάνουν ἐντύπωση, χωρίς νά λένε τίποτε! «Ἕν τό Πᾶν καί δι’ αὐτοῦ τό Πᾶν καί ἐν αὐτῷ τό Πᾶν»! Χάος, γλῶσσα, νεφέλες!...
Ἡ ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου (ὅπως καί ὅλων τῶν ὄντων), κατά τόν ἐσωτερισμό, ἐκδηλώνεται σέ τρία ἐπίπεδα: τό φυσικό, τό ἀστρικό καί τό πνευματικό. Τό φυσικό ἀντιστοιχεῖ στήν γήινη πραγματικότητα, τό ἀστρικό ἀντιστοιχεῖ στόν κόσμο τῶν ἄστρων καί τό πνευματικό ἀναφέρεται στήν «θεία» πραγματικότητα. Φυσικά καί τά τρία ἐπίπεδα ἀποτελοῦν «ἐκδηλώσεις» τῆς Μιᾶς Συμπαντικῆς Ἐνέργειας. Δηλαδή καί πάλι: Χάος, γλῶσσα, νεφέλες!...
Στήν ἀρχή τά ἐπίπεδα αὐτά βρίσκονταν σέ ἁρμονική ἀλληλεξάρτηση. Μέ τίς «ἀρνητικές» ὅμως σκέψεις καί πράξεις του ὁ ἄνθρωπος διατάραξε αὐτήν τήν ἁρμονία! Γι’ αὐτό χρειάζεται τὠρα μιά «μύηση», μιά «δεύτερη γέννηση», ἕνα «ξύπνημα», πού θά τόν ὁδηγήσει στήν ἀποκατάσταση τῆς ἁρμονικῆς σχέσης τῶν τριῶν ἐπιπέδων!
Ἕνα μεγάλο φάσμα ἐσωτεριστικῶν ὁμάδων προσπαθεῖ νά ἐξηγήσει τήν ἀλληλεξάρτηση τῶν τριῶν ἐπιπέδων παρομοιάζοντάς την μέ τήν δημιουργία μιᾶς φωτογραφίας. Στήν τέχνη τῆς φωτογραφίας ἔχουμε τό πρός φωτογράφιση ἀντικείμενο, τό ἀρνητικό τοῦ φίλμ καί τό θετικό, πού εἶναι ἡ τυπωμένη φωτογραφία.
Τό πρωτότυπο ἀντικείμενο (τό «ἀρχέτυπο») βρίσκεται στό πνευματικό ἤ θεῖο ἐπίπεδο. Τό ἀρνητικό τοῦ φίλμ ἀντιστοιχεῖ στό ἀστρικό ἐπίπεδο. Καί τό θετικό τοῦ φίλμ, ἡ τυπωμένη φωτογραφία βρίσκεται στό φυσικό ἐπίπεδο τῆς πραγματικότητας.
Ἑπομένως ὁ κάθε ἄνθρωπος πού ζεῖ ἐπάνω στήν γῆ δέν εἶναι πραγματικός ἀλλά... ἡ φωτογραφία του! Τό πρωτότυπο βρίσκεται σ’ ἕνα ὑπερβατικό πνευματικό ἐπίπεδο. Στήν γῆ φτάνει ἡ ἀντανάκλασή του μέσῳ τῶν ἄστρων. Γι’ αὐτό χρειάζεται ὁ «φωτισμένος» μεσολαβητής, τό μέντιουμ, ὁ ἀστρολόγος, γιά νά πάρει τό ἀρνητικό τοῦ φίλμ ἀπό τά ἄστρα καί νά τό ἐμφανίσει στήν γήινη πραγματικότητα[5]!
Μέ ἄλλα λόγια: Χάος, γλῶσσα, νεφέλες!...
Ὅμως ἡ ὑποτίμηση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Ἐσωτερισμό δέν περιορίζεται σ’ αὐτό. Τελικά ὁ ἄνθρωπος – κατά τούς ἐσωτεριστές – δέν ἔχει οὔτε τήν ... αὐτοτέλεια μιᾶς φωτογραφίας! Γιατί ἁπλούστατα ὡς κομμάτι τῆς θείας οὐσίας, ὡς πολλοστημόριο τῆς θείας οὐσίας, δέν μπορεῖ νά ἔχει δική του ὑπόσταση.
Γιά τόν ἐσωτερισμό εἶναι λάθος νά πιστεύει κανείς γιά τόν ἑαυτό του ὅτι εἶναι κάτι τό ξεχωριστό· ὅτι ἔχει δική του ὑπόσταση. ῞Οποιος πιστεύει κάτι τέτοιο, στήν οὐσία ἔχασε τήν γνώση τοῦ πραγματικοῦ ῾Εαυτοῦ! Καί συσσωρεύει μέσα του ἀναμνήσεις, ἐμπειρίες καί ἐπιθυμίες πού σχηματίζουν ἕνα πλαστό «ἐγώ», ἀπό ὅπου προέρχονται ὅλα τά δεινά! Καί ἄν ἐπιθυμεῖ νά γνωρίσει τόν ἀληθινό ῾Εαυτό, πρέπει νά ἐξουδετερώσει ὅλες αὐτές τίς «συσσωρεύσεις», πού τόν σκεπάζουν.
Αὐτή ἡ «συνταγή σωτηρίας» τοῦ ἀνθρώπου (ἀλλά καί ὁλόκληρου τοῦ πλανήτη) δέν ἔχει νά κάνει μέ κάποιες προσπάθειες ΕΞΩ ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ὅλα γίνονται τάχα αὐτόματα μέ ἐσωτεριστικές τεχνικές. Μέ αὐτές τίς αὐτονομημένες τεχνικές ὁ ἄνθρωπος «βυθίζεται» ὅλο καί περισσότερο στόν ἑαυτό του. Καί ἔτσι ἡ συνείδησή του διευρύνεται καί γίνεται «συμπαντική»!
Μέ ἄλλα λόγια ὁ ἄνθρωπος βρίσκει τό ἀληθινό του «ἐγώ», μέ τό νά χάσει κάθε αἴσθηση ἀτομικότητας καί ξεχωριστῆς ὑπόστασης· μέ τό νά διαλυθῆ καί νά ἀπορροφηθῆ σέ μιά ἀπρόσωπη «συμπαντική ἐνέργεια», πού ἰσοδυναμεῖ μέ τήν ἐκμηδένισή του!
Φυσικά ἡ μηδενιστική αὐτή ἀνθρωπολογία ἀρνεῖται ὁλοσχερῶς καί τήν ἀξία τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Γιά τούς ὀπαδούς τοῦ ἐσωτερισμοῦ ἡ ἔνσαρκη ζωή ἀποτελεῖ κατάρα ἤ στήν καλύτερη περίπτωση ἀναγκαστική φυλακή!
Καί οἱ λεγόμενες «ἐναλλακτικές θεραπεῖες», ἀλλά καί οἱ σωματικές τεχνικές τοῦ ἐσωτερισμοῦ τελικά δέν ἔχουν σκοπό νά σώσουν τό σῶμα μας. Μοναδικός τους σκοπός εἶναι, νά μᾶς ἀνοίξουν ὅσο τό δυνατόν καλύτερα τήν «βρύση», γιά νά εἰσρεύσει μέσα μας ἡ «συμπαντική ἐνέργεια», καί ἔτσι τελικά νά πάψουμε νά ἔχουμε ἀνεξάρτητη ὕπαρξη.
Οἱ ὁλοφάνερα ἀπάνθρωπες δοξασίες τοῦ ἐσωτερισμοῦ διατυπώνονται ἐπιγραμματικά στήν παρακάτω (ἐντός εἰσαγωγικῶν) «προσευχή» τῆς ἀποκρυφιστικῆς κίνησης τοῦ λεγόμενου «᾿Εσωτερικοῦ Χριστιανισμοῦ». ᾿Ακοῦστε την:
«᾿Αγαπημένε ῎Απειρε ῾Εαυτέ, ῾Υπέροχε ῞Ενα, Πρίγκηπα τῆς εἰρήνης μου, ΧΡΙΣΤΕ ΕΑΥΤΕ ΜΟΥ, εἶμαι ἡ Ψυχή σου, ἡ Μία Ψυχή, ἡ ἑνωμένη, ἡ Ψυχή -῾Ολότητα... Εἶμαι τό Ὅλο πού ἀναμένει νά δώσει σ᾿ ἐσένα τήν ῾Ολότητά σου, γιά νά μπορέσουμε νά ἑνώσουμε τόν διχασμό τῶν φαινομένων, γιά νά μπορέσουμε στιγμιαῖα καί ἄχρονα νά ἐξαλείψουμε τήν πλάνη, μετουσιώνοντάς την μέσα στήν ῞Ενωσή μας... μέσα στήν προσφορά μας, τήν προσφορά τοῦ ῞Ολου πρός τό ῞Ολο»[6].
Πρόκειται γιά μιά - ἄς ποῦμε - προσευχή στόν θεοποιημένο ῾Εαυτό· μιά προσευχή πού ἀποκαλύπτει ὅτι στίς ὁμάδες αὐτές ὁ διαλογιζόμενος δέν ἐπιδιώκει διαπροσωπική κοινωνία μέ τόν Χριστό, ἀλλά «συνειδητότητα χριστοῦ»· ἀντικατάσταση τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ τῆς Ἱστορίας μέ τόν ἑαυτό του· εἰδωλοποίηση τοῦ ἑαυτοῦ του. Ἕτσι στίς «προσευχές» τοῦ Ἐσωτερισμοῦ δέν τίθεται ζήτημα ἐπικοινωνίας μέ προσωπικό Θεό. Δέν εἶναι προσευχές. Εἶναι ἐσωτερικός διαλογισμός.
Συνοψίζοντας, λοιπόν, λέμε: Ὁ Ἐσωτερισμός δέν δέχεται προσωπικό καί ἄρα ἐλεύθερο Θεό. Δέν δέχεται δημιουργία ἐκ τοῦ μηδενός. Δέν δέχεται διάκριση τῆς Θείας Οὐσίας ἀπό τίς θεῖες ἐνέργειες. Ἐξευτελίζει καί ἐκμηδενίζει τό ἀνθρώπινο σῶμα. Καί θεωρεῖ σκοπό τοῦ ἀνθρώπου τό νά χαθῆ σέ μιά «ἀπρόσωπη ὑπερσυνειδητότητα».
Γ. Η Ο Ρ Θ Ο Δ Ο Ξ Η Α Π Α Ν Τ Η Σ Η
Ὁ ἐσωτερισμός σκέπτεται καί μιλάει ἀνθρωποκεντρικά, μέ βάση τίς ἀναζητήσεις τοῦ ἀνθρώπου. Κέντρο εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ὅπως τόν βλέπει ἡ σύγχρονη φιλοσοφία. Καί κάθε ἐσωτερική ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ θεωρεῖται ἀτομικό ἐπίτευγμα τοῦ ἀνθρώπου. Μέ ἄλλα λόγια, ὁ ἄνθρωπος μέ τήν ἐσωτερική ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ, ἐνεργεῖ ὅπως ἐνεργοῦν οἱ ἐπιστήμονες, πού ἐρευνοῦν, ψάχνουν καί ἀνακαλύπτουν. Ἡ κάθε ἀνακάλυψή τους εἶναι ἕνα προσωπικό τους ἐπίτευγμα, μιά κατάκτηση τῆς κτίσης.
Τό ἴδιο καί στόν ἐσωτερισμό, καί σέ ὅλες τίς μορφές παραθρησκείας, κυριαρχεῖ μιά μαγική ἀντίληψη: Ὁ ἄνθρωπος μέ δικές του τεχνικές βάζει τόν Θεό στήν τσέπη του, στήν ἐξουσία του, τόν καθιστᾶ ὄργανό του, ὑπηρέτη του. Καί πολύ δικαιολογημένα, ἀφοῦ τόν βλέπει σάν ἕνα μέρος ἀπό τήν κτίση. Καί μήπως τάχα κάνει λάθος; Δέν εἶναι ὅλα τά δαιμόνια κτίσματα, μέρος ἀπό τήν κτίση; Μέ αὐτά ἔρχεται σέ ἐπικοινωνία ὁ ἄνθρωπος καί μέ τόν ἐσωτερισμό καί μέ ὅλα τά ρεύματα πού τόν εὐνοοῦν: πνευματισμό, Μπλαβάτσκι, Γκουρτζίεφ, Ἀνθρωποσοφία κλπ.
Αὐτά ὁ ἐσωτερισμός.
Ἡ Ὀρθόδοξη πίστη δίνει μιά ἐντελῶς ἄλλη ἀπάντηση. Μᾶς λέγει: ὁ Θεός εἶναι ἄκτιστος· δηλαδή δέν μοιάζει σέ τίποτε μέ τήν κτίση καί τά κτίσματα. Καί εἶναι ἀόρατος, ἀκατάληπτος, ἀπρόσιτος. Ὁ ἄνθρωπος μέ δικές του δυνάμεις εἶναι ἀδύνατο νά φθάσει στόν Θεό. Ἀδύνατο σέ ἀπόλυτο βαθμό. Νοητές καί προσιτές σέ μᾶς εἶναι οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, πού κατεβαίνουν σέ μᾶς. Καί κατεβαίνουν, ἐπειδή ὁ Θεός τό θέλει. Ὄχι ἐπειδή ἐμεῖς τό μεθοδεύομε.
Ἔτσι ὁ Θεός μᾶς φανερώνει κάτι ἀπό τόν ἑαυτό Του. Καί ἡ πιό οὐσιαστική κατάβαση τοῦ Θεοῦ σέ μᾶς εἶναι ἡ φανέρωση τοῦ Ἑαυτοῦ Του. Ἡ φανέρωση τοῦ Θεοῦ σέ μᾶς ἔγινε τότε πού φανερώθηκε στόν Ἀδάμ, στόν Ἀβραάμ, στόν Μωϋσῆ. Καί ἡ πιό μεγάλη φανέρωση τοῦ Θεοῦ σέ μᾶς ἔγινε τότε, πού ὁ οἰκτίρμων καί πανάγαθος Πατέρας, ἀπό ἀγάπη γιά μᾶς, εὐδόκησε καί ἔστειλε σέ μᾶς τόν Υἱό Του.
Μέτρο τῆς πίστης μας εἶναι τά λόγια τοῦ Συμβόλου τῆς Νικαίας «τόν δι’ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί ΔΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΤΕΡΑΝ ΣΩΤΗΡΙΑΝ ΚΑΤΕΛΘΟΝΤΑ ἐκ τῶν οὐρανῶν... καί σαρκωθέντα... καί ἐνανθρωπήσαντα... σταυρωθέντα τε ὑπέρ ἡμῶν, καί παθόντα... καί ἀναστάντα... καί καθεζόμενον ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός... καί πάλιν ἐρχόμενον...».
Αὐτός ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ μᾶς ἐφανέρωσε τόν Πατέρα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί Αὐτός μᾶς ἔδειξε ἀδιάψευστα ὅτι εἶναι ὁ μόνος ἀληθινός Θεός, καί ὅτι ὅλοι οἱ ἔξω ἀπό Αὐτόν τάχα θεοί τῶν ἐθνῶν εἶναι δαιμόνια.
Ἡ πίστη ἡ ἀληθινή δέν ἀνεκαλύφθη, ἀλλά ἀπεκαλύφθη. Δέν ἐφευρέθη. Δέν εἶναι ἐπίτευγμα ἔρευνας. Ἡ πίστη, ὅπως τό τονίζει ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος «ἦλθε», καί «ἐδόθη», ἤ μᾶλλον μᾶς «παρεδόθη». Κέντρο καί οὐσία τῆς πίστης μας εἶναι ὅτι, ἀπό ἀγάπη γιά μᾶς, γιά τήν σωτηρία μας, ὁ Θεός ἔστειλε στόν κόσμο τόν Υἱό Του.
Ὅποιος πιστεύει στόν Χριστό, Υἱό τοῦ Θεοῦ καί Σωτῆρα τοῦ κόσμου, ἔχει τήν πίστη. Ὄποιος αὐτό δέν τό πιστεύει, ΔΕΝ ἔχει «πίστη Θεοῦ», ἀλλά ἔχοντας ὅποια ἄλλη πίστη, ἔχει πίστη δαιμονίων. Καί ὅταν ἡ «πίστη Θεοῦ» ἀτονεῖ ἤ λιγοστεύει, ὁ ἄνθρωπος παύει νά ἔχει τήν σώζουσα πίστη. Καί γι’ αὐτό χρειάζεται νά «ἐπαγωνίζεται» νά ἔχει ζωντανή μέσα του τήν πίστη (Ἰούδα, 3). «Ἐπαγωνίζομαι» σημαίνει, ἀγωνίζομαι κάθε ἡμέρα νά συνειδητοποιῶ βαθύτερα καί ὀρθότερα, τό ὅτι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἦλθε γιά μᾶς καί γιά τήν σωτηρία μας στόν κόσμο· καί σταυρώθηκε γιά μᾶς.
Τό κήρυγμα τῶν ἀποστόλων δέν ἦταν λόγια. Ἦταν ζωή. Καί εἶχε καί ἔχει τήν σφραγίδα καί ἐπισφράγιση τοῦ παναγάθου καί παντοδυνάμου Θεοῦ, τοῦ συνεργοῦντος καί τόν λόγον βεβαιοῦντος διά τῶν ἐπακολουθούντων μετά τό κήρυγμα σημείων, πού κατά βάση ὅλα ἔδειχναν καί δείχνουν τήν νίκη τοῦ Χριστοῦ κατά τῶν δαιμόνων καί κατά συνέπεια τήν μοναδικότητα τοῦ Χριστοῦ Σωτήρα μας καί τῆς εἰς Αὐτόν πίστεως. (Ἄς θυμηθοῦμε καί τό περυσινό μας θέμα γιά τίς γνήσιες καί νόθες ἐμπειρίες καί τά τότε λεχθέντα).
Τό κήρυγμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Χριστός. Τό «Εὐαγγέλιό» της εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ σωτηρία. Ἡ ὅποια ἀπομάκρυνση ἀπό τόν Χριστό, εἶναι ἀποστασία καί τέλεια ἀθεΐα.
Δ. Ε Σ Ω Τ Ε Ρ Ι Σ Μ Ο Σ Κ Α Ι Π Α Ν Θ Ρ Η Σ Κ Ε Ι Α
Ὅλα αὐτά καλοῦν τήν ποιμαντική μας συνείδηση σέ συνεχῆ ἐπαγρύπνηση, γιατί καί στήν χώρα μας λειτουργοῦν διάφορα «μαγαζιά» τοῦ ἐσωτερισμοῦ, μέ κατά κανόνα χριστιανικές καί μάλιστα ὀρθόδοξες ταμπέλες καί προσωπεῖα γνησιότητας, πού ἀσκοῦν σέ μᾶς γοητεία.
Καί γιατί νά μή χρησιμοποιήσουν προσωπεῖα ὀρθόδοξης τάχα γνησιότητας, ἀφοῦ εἶναι φανερό ὅτι γι᾿ αὐτές τίς ἐσωτεριστικές ὁμάδες δέν ὑπάρχουν διακρίσεις θρησκειῶν;
Γιά παράδειγμα: Γιά τήν Θεοσοφία τῆς Μπλαβάτσκυ, δέν ἔχει σημασία, ἄν κάποιος λέγεται ἰνδουϊστής, βουδδιστής, μωαμεθανός ἤ χριστιανός. Ὁ καθένας μπορεῖ νά γίνει πιστός τῆς Θεοσοφίας, γιατί τάχα ἡ Θεοσοφία εἶναι ἡ πεμπτουσία ὅλων τῶν θρησκειῶν!
Ἔτσι ὁ Ἐσωτερισμός γίνεται ἕνα ἰσχυρό ἄλλοθι τοῦ συγκρητισμοῦ. Γίνεται τό ἄλλοθι ὅλων ἐκείνων, πού ἤ δέν θέλουν νά πιστέψουν ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ μόνος ἀληθινός Θεός καί Σωτήρας τοῦ κόσμου, ἤ ἄφησαν τήν πίστη αὐτή νά ξεφτίζει.
Σ’ αὐτούς εὔκολα «πιάνει» τό σύνθημα: «μπορεῖς κάλλιστα νά εἶσαι καί καλός χριστιανός ἤ καλός μουσουλμάνος ἤ ὁτιδήποτε ἄλλο καί συγχρόνως ὀπαδός τῆς κίνησης»!
Καί ἔτσι σιγά-σιγά καταλήγουν νά δέχονται ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες ὁδηγοῦν στήν ἴδια «ἐσώτερη ἀλήθεια»! Ἔστω καί ἄν ἡ κάθε θρησκεία ἔχει τήν δική της ἐσωτεριστική καί μυητική παράδοση!
Οἱ ἀρχαῖες θρησκεῖες (οἱ ὁποῖες σήμερα ξαναγυρίζουν στό προσκήνιο) ἔχουν τά «Μυστήριά» τους. Ὁ Ἰουδαϊσμός ἔχει τήν «Καββάλα». Ὁ Σιντοϊσμός καί ὁ Βουδδισμός ἔχουν τό Ζέν. Ὁ Ἰσλαμισμός ἔχει τούς «Σούφι». Καί ὁ Χριστιανισμός ... δέν μένει παραπονεμένος: ἔχει τό κομποσχοίνι καί τήν «νοερά προσευχή»!
Πρόκειται γιά «ἰσοπέδωση» τῶν διαφόρων θρησκειῶν. Μέ συνέπεια, ἄνετα οἱ ἐσωτεριστές νά μᾶς λένε ὅτι καί ὁ «ὀρθόδοξος μυστικισμός» ὁδηγεῖ στήν ἴδια ἀλήθεια πού ὁδηγοῦσαν καί τά Ἐλευσίνια Μυστήρια καί κάθε ἄλλη ἐσωτεριστική τεχνική.
Τό ἐντυπωσιακό εἶναι ὅτι αὐτή ἡ διαστρέβλωση δέν συναντᾶται μόνο στά βιβλία καί στά περιοδικά τῶν ἐσωτεριστικῶν ὁμάδων. Ἔχει περάσει καί σέ μελέτες - ὑποτίθεται - ἀντικειμενικῶν καί ἀπροκατάληπτων ἐρευνητῶν, ὅπως ἡ Κάρεν Ἄρμστρονγκ, ἡ ὁποία στό βιβλίο της «Ἡ ἱστορία τοῦ Θεοῦ», κάνει τήν βαρύγδουπη διαπίστωση: «Ἡ νίκη τοῦ Παλαμᾶ πάνω στούς Ἕλληνες ὀρθολογιστές τοῦ 14ου αἰώνα ἀντιπροσωπεύει ἕναν εὐρύτερο θρίαμβο τοῦ μυστικισμοῦ καί γιά τίς τρεῖς μονοθεϊστικές θρησκεῖες»!
Καί πῶς συνέβαλε ὁ ἅγιος Γρηγόριος σ’ αὐτόν τόν θρίαμβο; Ἐξηγεῖ (ἔτσι φαντάζεται!) ἡ Κάρεν Ἄρμστρονγκ:
«Ἀπό τόν 11ο αἰώνα, Μουσουλμάνοι φιλόσοφοι εἶχαν καταλήξει στό συμπέρασμα ὅτι ὁ Ὀρθός Λόγος ἦταν μᾶλλον ἀνεπαρκής γιά τήν σπουδή τοῦ Θεοῦ. Τό νά βασίζεται κανείς στόν Ὀρθό Λόγο εἶναι γι’ αὐτούς σάν νά προσπαθεῖ κανείς νά φάει τήν σούπα μέ τό πηρούνι[7]»! Μέ ἄλλα λόγια – κατά τήν Ἄρμστρονγκ - ὁ ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς ... τελειοποίησε τό κουτάλι (πού εἶχαν ἀρχίσει νά φτιάχνουν οἱ Μουσουλμάνοι φιλόσοφοι), γιά νά μποροῦμε ἐμεῖς νά φᾶμε τήν σούπα τῆς ... Μυστικῆς Θεολογίας!!!
Καί αὐτά μέν - ὡς προερχόμενα ἀπό μή ὀρθοδόξους - εἶναι ... γιά γέλια καί γιά κλάματα! Χάος, γλῶσσα, νεφέλες! Κάποια ἄλλα ὅμως φαινόμενα, πού προέρχονται ἀπό ... ὀρθοδόξους, εἶναι μόνο γιά κλάματα. Πρόκειται γιά τά φαινόμενα εἰσόδου τοῦ «πνεύματος» τοῦ ἐσωτερισμοῦ μέσα στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας.
Ε. Ο Ε Σ Ω Τ Ε ΡΙ Σ Μ Ο Σ Ε Ν Τ Ο Σ Τ Ω Ν Τ Ε Ι Χ Ω Ν
Καί πρῶτα ἀπό ὅλα ὑπενθυμίζουμε αὐτά πού εἴπαμε στήν ἀρχή γιά τόν ξεπεσμό μας ἀπό τήν ζωντανή πίστη στήν «παπαγαλία» νεκρῶν φράσεων· μιά ξύλινη γλῶσσα, πού πιπιλίζει ὁμολογίες πίστης, χωρίς νά τίς πιστεύει. Θά ἀναφερθοῦμε σέ δύο ἀκόμη συγγενῆ ἀνησυχητικά φαινόμενα, πού ἀνοίγουν ἐπίσης τήν πόρτα γιά τήν εἴσοδο τοῦ ἐσωτερισμοῦ ἐντός τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας:
α. « Φ α γ ο ύ ρ α » γ ι ά « ἀ π ο κ α λ ύ ψ ε ι ς »
Δανειζόμαστε τόν ὅρο ἀπό τόν Jean Vernette καί ἀπό τό βιβλίο του «Τό παράλογο ἀνάμεσά μας»[8]. Μέ αὐτόν τόν ὅρο ἀποδίδεται ἡ νοσηρή λαχτάρα γιά βίωση «ἀποκαλυπτικῶν» ἐμπειριῶν. Ἡ ἄρρωστη δίψα γιά χαρίσματα καί σημεῖα, τήν ὁποία τόσο ρητά καταδικάζει ὅλη ἡ Πατερική Γραμματεία.
Αὐτή ἡ «φαγούρα» (démangeaison), κατά τόν Vernette, ἀποτελεῖ βασική αἰτία τῆς ραγδαίας ἐξάπλωσης τοῦ ἐσωτερισμοῦ στόν σύγχρονο κόσμο.
Πιστεύομε, λοιπόν, ὅτι πολλά σύγχρονα – κατά πάντα Ὀρθόδοξα – βιβλία, συνήθως ἀσυνείδητα καί ἀκούσια, καλλιεργοῦν αὐτή τήν «φαγούρα» ὑπερτονίζοντας καί ὑπερπροβάλλοντας τίς χαρισματικές ἐμπειρίες κάποιων γερόντων εἰς βάρος τῆς ἀναφορᾶς στόν ἐσταυρωμένο βίο τους
καί στόν Ἐσταυρωμένο γιά μᾶς Χριστό. Μιά ἁπλῆ σύγκριση αὐτῶν τῶν βιβλίων μέ τά ἀρχαῖα γεροντικά μαρτυρεῖ ὁλοκάθαρα γι’ αὐτήν τήν ἀπόκλιση.
Ἔτσι, καί οἱ ἐν λόγῳ Γέροντες ἀδικοῦνται καί δυσφημίζονται, καί οἱ ἀστήρικτες ψυχές καταντοῦν νά θεωροῦν ἀπαραίτητο «ἐφόδιο» τῶν ποιμένων τό «προορατικό» καί ἄλλα τινά «χαρίσματα» (ἐντός ἤ ἐκτός εἰσαγωγικῶν). Τά ὁποῖα «χαρίσματα», ἄν – αὐτοί οἱ πλανεμένοι - δέν τά βροῦν στούς ὀρθόδοξους ποιμένες, ἡ «φαγούρα» τους δέν ἀποκλείεται νά τούς κάμει νά τά ἀναζητήσουν σέ «χριστιανόμορφους» μάγους ἤ - γιατί ὄχι; – καί στίς ἄλλες ὁμάδες τοῦ ἐσωτερισμοῦ.
Τελικά ἡ καλλιέργεια αὐτῆς τῆς νοσηρῆς δίψας γιά δῆθεν «χαρισματικές» ἐμπειρίες ὁδηγεῖ στήν ὑποτίμηση ἤ καί περιφρόνηση τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας. Καί οἱ ὀρθόδοξες ἀσκήσεις τῆς νηστείας καί τῆς προσευχῆς εὐτελίζονται ξεπέφτοντας σέ ἐγωϊστικές προσπάθειες ἀπόκτησης χαρισμάτων!
Ἐπιβάλλεται λοιπόν νά δείξουμε τήν ποιμαντική φροντίδα γιά τήν θεραπεία αὐτῆς τῆς «φαγούρας» καί τήν οἰκοδομή τῶν πιστῶν μας στά θεμέλια τῆς Εὐαγγελικῆς πίστης, ὑπενθυμίζοντάς τους ὅτι, τό «οὐδέποτε ἔγνων ὑμᾶς», ὁ Χριστός θά τό ἀπευθύνει πρῶτα ... σέ πρώην ὄντως χαρισματούχους! Ἀφοῦ αὐτοί, τό λένε ξεκάθαρα, ὅτι εἶχαν κάμει στό Ὄνομά Του θαύματα (Ματθ. 7, 22-23).
β. Ὁ « Ἐ σ ω τ ε ρ ι σ μ ό ς » τ ῆ ς λ α τ ρ ε ί α ς
Δέν ὑπάρχει ὀρθόδοξος ποιμένας, ὁ ὁποῖος σέ προτροπή του σέ μή ἐκκλησιαζόμενο νά ἐκκλησιάζεται, δέν ἔχει ἀκούσει τήν στερεότυπη δικαιολογία:
«Μοῦ ἀρέσει νά πηγαίνω στά ξωκλήσια καί νά προσεύχομαι. Πηγαίνω καμμιά φορά καί στήν ἐνορία μου τά ἀπογεύματα, ὅταν δέν ἔχει κόσμο. Τίς Κυριακές, καί πολλή φασαρία ἔχει, καί τά περισσότερα δέν τά καταλαβαίνω».
Ἄς ἀναρωτηθοῦμε: Ἄν αὐτός ὁ ἐξυποκειμενισμός τῆς λατρείας δέν εἶναι «ἐσωτερισμός», τότε τί εἶναι; Τί ἄλλο ἐκτός ἀπό «ἐσωτερισμός» εἶναι αὐτή ἡ ἀπολυτοποίηση τῆς συναισθηματικῆς ἐπικοινωνίας μέ κάποια ἀόριστη ἔννοια τοῦ Θείου; Ποιά σχέση μέ τό Ἐκκλησιαστικό γεγονός καί μέ τήν ζωή τῆς ἐνορίας μπορεῖ νά ἔχει αὐτή ἡ τελείως σεκταριστική ἀντίληψη μιᾶς νεφελώδους ἀτομικῆς πνευματικότητας;
Καί μιά ἀκόμη ἐρώτηση:
Ἔχουμε συνείδηση, ὅτι ἀπό αὐτό τό «πνεῦμα» ἐμφοροῦνται ὄχι μόνο τά ἐκτός τῆς μάνδρας ἐνενήντα ἐννέα πρόβατα, ἀλλά καί τά περισσότερα ἀπό τά - ὑποτίθεται - ἐντός τῆς μάνδρας «ἐκκλησιαζόμενα» πρόβατα; (Ὅπως ἀνέφερε καί ὁ Σεβασμιώτατος, σήμερα πλέον, ἔξω εἶναι τά ἐνενήκοντα ἐννέα πρόβατα καί μέσα τό ἕνα!)
Ἀναφέρουμε λοιπόν μόνο ἕνα ἀπό τά πολλά παραδείγματα προβάτων, πού φαίνονται ὅτι εἶναι ἐντός, ἀλλά στήν οὐσία εἶναι ἐκτός:
Κάποια ἐπώνυμη κυρία δήλωσε πρόσφατα ὅτι κατάγεται ἀπό πολύ «θρήσκα» οἰκογένεια, ἀλλά ἡ ἴδια δέν εἶναι «φανατική ὀρθόδοξη»! Κάθε χρόνο ὅμως ἔχει τάμα νά πηγαίνει στόν Πανορμίτη στήν Σύμη, ὅπου «αὐτόματα (ὅπως εἶπε) ἠρεμεῖ» γιατί εἶναι ἕνας χῶρος ἔντονα «κραδασμικός»!!! Ἡ ἴδια κυρία, πού ἔχει τάμα νά πηγαίνει κάθε χρόνο στόν Πανορμίτη, καμάρωνε ὅτι ἔχει παρακολουθήσει σεμινάρια ρεφλεξολογίας ὄχι μόνο κάποια Σαββατοκύριακα, ἀλλά γιά ἕνα ὁλόκληρο ἑξάμηνο!
Θυμηθῆτε τί μᾶς εἶπε στήν ἀρχή ὁ Κυριαζόπουλος: «Τό κατάντημα τῆς ζωντανῆς πίστης σέ ξερή ὁμολογία ἐπαναλαμβανομένων ἀκαταλαβίστικων προτάσεων ἐκ συνηθείας» ἀνοίγει διάπλατα τήν πόρτα γιά νά μπεῖ ὁ ἐσωτερισμός καί μέσα στήν Ἐκκλησία.
Τί κάνουμε λοιπόν γιά τήν ἐξυγίανση τῆς κατάστασης;
Ἐπιτρέπεται νά ἐπαναπαυόμαστε λέγοντας ὅτι «δέν εἶναι δά καί ἀπαραίτητη ἡ παρακολούθηση τῶν νοημάτων τῶν ἀναγινωσκομένων καί ψαλλομένων ὅσο ἡ ‘συναισθηματική μέθεξη’ στήν ‘κατάνυξη’ τῆς λατρείας; Εἴμαστε σοβαροί ὑποστηρίζοντας κάτι τέτοιο; Τό ἔργο μας ἆραγε εἶναι νά μοιράζουμε «χάπια ἔκστασης» στό ἐκκλησίασμα σερβίροντας τεριρέμ, λιβάνι καί μισοσκόταδο, ἤ νά νύττωμε τίς καρδιές τῶν πιστῶν μέ τό μοναδικό ἐργαλεῖο γνήσιας κατάνυξης, πού εἶναι ἡ πίστη στήν ἐν Χριστῷ σωτηρία, μέ κατανοητές ἔννοιες καί μέ κατανοητές λέξεις προσφερομένη; Τί σημαίνει «ψαλῶ τῷ πνεύματι, ψαλῶ δέ καί τῷ νοΐ»; Καί πῶς θά γίνει πραγματικότης τό «ἐν ἑνί στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ», ὅταν ὁ καθένας ... «ἁρπάζεται» σέ δική του «θεωρία», ἀνάλογα μέ τόν ... ἐσωτερικό διάκοσμο τῆς Ἐκκλησίας καί πολλούς ἄλλους ... ὑποκειμενικούς παράγοντες;
* * *
Κλείνοντας θά εἰποῦμε ὅτι ἀποτολμήσαμε αὐτά τά ἐρωτήματα, ὄχι γιά νά ἀπαντηθοῦν ἐδῶ, ἀλλά γιά ...τυχόν δημιουργία γόνιμου προβληματισμοῦ.
Πάντως πιστεύομε ὅτι ἡ θωράκιση τῶν πιστῶν μας ἀπέναντι στήν γοητεία τῆς «νέας πνευματικότητας» τοῦ ἐσωτερισμοῦ, πρέπει νά ἀρχίσει πρῶτα ἀπό τίς εἰλικρινεῖς ἀπαντήσεις στά πιό πάνω ἐρωτήματα. Μόνον ἔτσι θά ἔχει καρποφορία καί ἡ ὁριοθέτηση τῆς ὀρθοδόξου δογματικῆς ἀληθείας ἀπέναντι στίς δαιμονικές πλάνες τοῦ ἐσωτερισμοῦ. Εἰδάλλως θά καταντάει καί αὐτή ἡ ὁριοθέτηση «ἐπανάληψη ἀκαταλαβίστικων προτάσεων ἐκ συνηθείας».
Πρόκειται γιά μιά πολύ καλοστημένη παγίδα.
Πῶς ἄραγε στήνεται αὐτή ἡ παγίδα; Ποιό εἶναι τό δόλωμα, πού ὁδηγεῖ στό χάος τοῦ Ἐσωτερισμοῦ; Ποιά εἶναι ἡ δηλητηριώδης καραμέλα πού μέ τήν ἀπατηλή της γεύση ξεγελάει τά ὑποψήφια θύματα;
Εἶναι μιά ἔννοια, πού «φοριέται» πολύ στήν ἐποχή μας, καί γι’ αὐτό πάει νά χάσει τελείως τό πραγματικό της νόημα: εἶναι ἡ λεγομένη «Νέα ἤ Ἐναλλακτική Πνευματικότητα» (New/Alternative Spirituality)[9].
Πρόκειται γιά μιά «πνευματικότητα», πού εἶναι καρπός τοῦ «εὐαγγελίου τοῦ ὄφεως»: «Νά γίνουμε θεοί χωρίς τόν Θεό». Δηλαδή, νά ... αὐτοθεωθοῦμε!
Μιά «πνευματικότητα» λοιπόν, πού θεμελιώνεται στήν αὐτο-θέωση τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι φυσικό νά γοητεύει. Διότι ἔχουμε «μέ ἕνα σμπάρο δυό τρυγόνια»: «καί τήν πίττα ὁλόκληρη, καί τόν σκύλο χορτάτο»: Καί μιά ... ἐπίφαση ψεύτικης «πνευματικότητας», καί ὑπερτροφική ἱκανοποίηση τῶν παθῶν τοῦ ἀνθρώπινου Ἐγώ. Αὐτός εἶναι ὁ πυρήνας καί τῆς δῆθεν «Νέας ἤ Ἐναλλακτικῆς Πνευματικότητας» τοῦ σημερινοῦ «Ἐσωτερισμοῦ».
Σημαντικός σταθμός στήν ἐξέλιξη αὐτῆς τῆς «πνευματικότητας» εἶναι ὁ Διαφωτισμός, ὁ ὁποῖος κήρυξε αὐτή τήν αὐτοθέωση καί αὐτοσωτηρία μέ πολλή σαφήνεια καί μέ πολύ ζῆλο. Ἤδη τό 1780 ὁ Γερμανός διαφωτιστής φιλόσοφος Lessing διατύπωσε τήν θεωρία ὅτι «ὅλες οἱ θρησκεῖες – συμπεριλαμβανομένου καί τοῦ Χριστιανισμοῦ - προσέφεραν πολλά στήν πρόοδο τοῦ ... διανοεῖσθαι. Ὅμως ὁ ὑπέρτατος βαθμός πνευματικῆς ἀνόδου τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά ἀφήσει πίσω του τίς θρησκεῖες, καί μέ τήν δύναμη τοῦ Διαφωτισμοῦ νά στηριχθῆ στόν ἑαυτό του, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ «Θεός» τῆς μεταθρησκευτικῆς ἐποχῆς[10]».
Πῶς λοιπόν νά μήν ἀσκεῖ ἀκαταμάχητη γοητεία αὐτή ἡ «πνευματικότητα» τοῦ Ἐσωτερισμοῦ; Πῶς νά μήν τείνει νά ὑποσκελίσει κάθε μορφή θρησκευτικότητας;
Γι’ αὐτό καί ὅλοι οἱ ὅροι πού ἄλλοτε χαρακτήριζαν τό θρησκευτικό φαινόμενο ἔχουν ὑποχωρήσει μπροστά σ’ αὐτόν τόν πολύ trendy ὅρο «ἐσωτερική πνευματικότητα». Καί ἔτσι φτάσαμε στό σημεῖο, ἀκόμα καί θρησκεῖες πού ἄλλοτε ἐπιβάλλονταν μέ ...τήν φωτιά καί τό τσεκούρι (ὅπως τό Ἰσλάμ), νά ψαρεύουν σήμερα ὀπαδούς σερβίροντας τό ἑλκυστικό δόλωμα τῆς «ἐσωτερικῆς πνευματικότητας».
Γιά παράδειγμα: ἡ νῦν πρόεδρος τῆς Ἰσλαμικῆς Ἕνωσης Βορείου Ἀμερικῆς Ἴνγκριντ Μάτσον, πρώην ρωμαιοκαθολική, συνάντησε τήν δῆθεν γνήσια «πνευματικότητα» σέ μιά μουσουλμανική κοινότητα στό Παρίσι. Καί ἄφησε τόν Χριστιανισμό γιά νά γίνει (ὅπως τήν ἀποκαλοῦν) «τό θηλυκό πρόσωπο τοῦ Ἰσλάμ στήν Ἀμερική».
Καί φυσικά, δέν εἶναι ἡ μοναδική περίπτωση. Λίγο παλιότερα - ἴσως ἐνθυμεῖσθε - δέν εἶχαν προλάβει νά πανηγυρίσουν οἱ ρωμαιοκαθολικοί τήν μεταστροφή τοῦ Ροζέ Γκαρωντύ ἀπό τόν μαρξιστικό ἀθεϊσμό στόν Χριστιανισμό, καί ξαφνικά ὁ Γάλλος φιλόσοφος γοητεύτηκε ἀπό τήν «ἐσωτερική πνευματικότητα» τῶν «σούφι» καί ἔγινε μουσουλμάνος!
Παρόμοια, ὅμως, κι ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι δέν προλάβαμε νά καμαρώσουμε τήν μεταστροφή τοῦ μεγάλου ἄγγλου μουσικοῦ Τζών Τάβενερ, ὁ ὁποῖος ἀπό πρεσβυτεριανός ἔγινε ὀρθόδοξος, καί αἴφνης ὁ διάσημος συνθέτης (ὁ ὁποῖος ἔχει καί ἐξοχικό ἐδῶ, στήν Εὔβοια) ἀσπάστηκε τόν πανθεϊσμό τοῦ ἐσωτεριστῆ Φρίτζοφ Σουόν.
Καί, δυστυχῶς, πάει λέγοντας...
α. Ὀ ρ θ ό δ ο ξ η ἀ ν θ ρ ω π ο λ ο γ ί α - σ ω τ η ρ ι ο λ ο γ ί α
Γιά τήν Ἐκκλησία, ὁ κόσμος καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι δημιουργήματα – κτίσματα τοῦ Ἑνός ἐν Τριάδι Ἀκτίστου Θεοῦ.
Καί ἡ θέωση ἤ χριστοποίηση τοῦ ἀνθρώπου ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ΚΑΤΑ ΧΑΡΙΝ (καί ὄχι κατά φύσιν) μετοχή τοῦ προσωπικῶς ὑπάρχοντος ἀνθρώπου στίς ΑΚΤΙΣΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ (καί ὄχι στήν ἄκτιστη οὐσία) τοῦ Προσωπικῶς ῾Υπάρχοντος Θεοῦ. Πρόκειται γιά μιά ἕνωση μέ τόν Θεό, στήν ὁποία δέν χάνεται οὔτε ὁ Θεός οὔτε ὁ ἄνθρωπος. ῾Ο καθένας διατηρεῖ τήν ταυτότητα του καί τήν αὐτοσυνειδησία του.
Σ᾿ αὐτήν τήν ἕνωση μέ τόν Θεό, ὅπως λέει καί ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος, ἔχομε συνείδηση τοῦ ὅτι ὁ Θεός εἶναι Κύριος, ἐνῶ ἐμεῖς εἴμαστε δοῦλοι· ὅτι ὁ Θεός εἶναι Κτίστης, ἐνῶ ἐμεῖς εἴμαστε κτίσματα· καί τελικά ὅτι ᾿Εκεῖνος εἶναι Θεός, ἐνῶ ἐμεῖς δέν εἴμαστε[11].
Πρόκειται δηλαδή, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, γιά μιά «ἐν αἰσθήσει καί γνώσει ἄμικτον μῖξιν[12]», πού ἀποκλείει κάθε πανθεϊστική καί ἐσωτεριστική θεώρηση τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ κόσμου.
Εἶναι γνωστό ὅτι οἱ ἐσωτεριστικές ὁμάδες χρησιμοποιοῦν κατά κόρον τό ἁγιογραφικό χωρίο «Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ὑμῶν ἐστι» σάν μιά δῆθεν χριστιανική ἐπικύρωση τῶν διδασκαλιῶν τους. Τό ἐν λόγῳ χωρίο ἀπό τό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο (17, 21) ἔχει γίνει ἡ «παντιέρα» τοῦ ἐσωτερισμοῦ καί τό κύριο δόλωμά του, ὅταν πάει νά ψαρέψει χριστιανούς.
Ὅμως τά λόγια αὐτά τοῦ Χριστοῦ δέν ἔχουν καμμιά σχέση μέ τόν πανθεϊσμό τοῦ ἐσωτερισμοῦ. Ἀποτελοῦν ἀπάντηση τοῦ Κυρίου πρός τούς Φαρισαίους, οἱ ὁποῖοι ρωτοῦσαν φιλοπερίεργα «πότε ἔρχεται ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ;» Ἡ «βασιλεία τοῦ Θεοῦ», ὅπως ὁ ἴδιος ὁ Χριστός ἑρμηνεύει ἀμέσως μετά, εἶναι «ἠ ἡμέρα τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου». Δηλαδή, ἡ ζωντανή παρουσία τοῦ Σαρκωθέντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ μέσα στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου.
Ἡ «Βασιλεία τοῦ Θεοῦ» δέν εἶναι οὔτε ἀφηρημένη ἐνέργεια, οὔτε κάποιο νεφελῶδες «Συμπαντικό Ἕνα». Εἶναι τό νά γίνει ἡ καρδιά τοῦ ἀνθρώπου Θρόνος τοῦ Χριστοῦ. Καί αὐτό δέν εἶναι καρπός οὔτε κάποιας ἀνάγκης, οὔτε κάποιας μηχανικῆς «ἐκροῆς». Εἶναι καρπός τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος ἐλεύθερα ἀποδέχεται τήν κλήση τοῦ ἐπίσης ἐλευθέρως καλοῦντος Θεοῦ. Ὁ ἅγιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας συνοψίζει τήν ὀρθόδοξη ἑρμηνεία τοῦ χωρίου, μέ τά λόγια: «Τό γάρ πιστεῦσαι καί τό μετά τήν πίστιν ἀξίως περιπατῆσαι τῆς κλήσεως, τοῦτο ἐντός ἡμῶν ἐστιν»[13]. Ἔτσι ἔρχεται ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, λέει ὁ ἅγιος Θεοφύλακτος: Μέ τήν πίστη καί τήν συνειδητή ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Χριστοῦ. Μόνο ἔτσι ἔρχεται ὁ ἄνθρωπος σέ κοινωνία μέ τόν Θεό. Μόνον ἔτσι «χριστοποιεῖται». Γίνεται δηλαδή «χριστός» μέ μικρό «χ». «Χριστός» κατά χάριν.
Χριστός – μέ κεφαλαῖο Χ - ἕνας εἶναι: «Ὁ Εἷς τῆς Τριάδος». Τό συγκεκριμένο πρόσωπο τοῦ Λόγου. Ὁ Μ. Βασίλειος δέν ἀφήνει περιθώρια παρερμηνείας: «Ἡ γάρ τοῦ Χριστοῦ προσηγορία, τοῦ παντός ἐστιν ὁμολογία. Δηλοῖ γάρ τόν τε Χρίσαντα Θεόν, καί τόν Χρισθέντα Υἱόν, καί τό Χρῖσμα (τό Πνεῦμα τό ἅγιον), ὡς παρά Πέτρου ἐν ταῖς Πράξεσιν μεμαθήκαμεν. Ἐκεῖ ὁ Πέτρος λέγει: Ἰησοῦν τόν ἀπό Ναζαρέτ (δηλαδή ἕνα συγκεκριμένο ἱστορικό πρόσωπο), ὅν ἔχρισεν ὁ Θεός τῷ Πνεύματι τῷ Ἁγίῳ[14]».
Ὁ Μέγας Βασίλειος μᾶς μιλάει γιά τόν μοναδικό Χριστό (μέ κεφαλαῖο) πού ὑπάρχει, ὅπως μᾶς τόν παρέδωααν οἱ αὐτόπτες Του ἅγιοι Ἀπόστολοι. Ἡ κοινωνία μόνο μέ Αὐτόν τόν Χριστό, ἀποτελεῖ «Βασιλεία τοῦ Θεοῦ».
Μόνο πού ἐδῶ εἶναι ἀπαραίτητο νά διευκρινήσουμε κάτι:
Αὐτή ἡ συγκεκριμένη «ἐν αἰσθήσει καί γνώσει» κοινωνία τοῦ Θεοῦ, δέν εἶναι ἕνα ἀνεξέλεγκτο καί ἀπροσδιόριστο ὑποκειμενικό βίωμα, τελείως ἀπροϋπόθετο καί μετέωρο. Προϋποθέτει τήν ἐνσωμάτωση τοῦ ἀνθρώπου στό συγκεκριμένο καί ἱστορικά ὁρατό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Μία ᾿Εκκλησία τῶν ἁγίων ᾿Αποστόλων, καί τῶν κατά ᾿Αποστολικήν διαδοχήν εἰς τόπον Χριστοῦ ἱσταμένων ἐπισκόπων.
Μόνο μέσα σ᾿ αὐτήν τήν Μία ᾿Εκκλησία, τῆς ὁποίας ὅρος ἑνότητος εἶναι ὁ ἕνας ἐπίσκοπος, μόνο μέσα σ᾿ αὐτήν μποροῦμε ΔΙΑΤΗΡΩΝΤΑΣ ΑΚΕΡΑΙΟ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΑΣ νά γίνωμε ὅλοι ΕΝΑ· ὅπως εὐχήθηκε ὁ Κύριός μας στήν ἀρχιερατική Του προσευχή·
«Περί τούτων ἐρωτῶ ἵνα πάντες ἕν ὦσιν, καθώς σύ, Πάτερ, ἐν ἐμοί κἀγώ ἐν Σοί, ἵνα καί αὐτοί ἐν ἡμῖν ἕν ὦσιν...» (᾿Ιω.17,21).
Αὐτή ἡ ἑνότητα δέν ἔχει νά κάνει μέ τό ῾Υπέρτατο ᾿Απρόσωπο ῞Ενα τοῦ ἀποκρυφιστικοῦ ἐσωτερισμοῦ, τό ὁποῖο καταργεῖ κάθε διάκριση προσώπων· καί στούς ἀνθρώπους· καί στόν Τριαδικό Θεό. Ἡ ἑνότητα, γιά τήν ὁποία προσεύχεται ὁ Χριστός δέν εἶναι ἑνότητα οὐσίας, ἀλλά κοινωνία ἀκεραίων προσώπων ἐν ἀγάπῃ καί ἐλευθερίᾳ. Εἶναι ἑνότητα ἀδελφῶν πού ἔχουν τόν ἴδιο Πατέρα. Μιά ἑνότητα πού πραγματώνεται μόνο μέσα στήν ἐκκλησιαστική σύναξη τῆς ἐνορίας, ὅπου «ἐν ἑνί στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ» προσευχόμαστε λέγοντας ὄχι «Πάτερ μου» ἀλλά «Πάτερ ἡμῶν».
Εισήγηση στη Συνδιάσκεψη για θέματα Αιρέσεων και Παραθρησκείας,
Προκόπι Ευβοίας 30.10. 2007.
[1] Ἀριστοφάνους, Νεφέλαι 424
[2] Σπυρίδωνος Κυριαζοπούλου, Ἡ Καταγωγή τοῦ Τεχνικοῦ Πνεύματος, Ἀθῆναι 1965, σελ. 237
[3] Ἁγίου Αὐγουστίνου, Εἰς τήν Α΄ Ἰωάννου ὁμιλία Γ΄.
[4] Ἀφιέρωμα στόν Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, Περ. «Διαβάζω», 121, σελ. 20
[5] Vernette, J., L’ Irrationel parmi nous, Paris 2000, p. 99
[6] π. Ἀντωνίου Ἀλεβιζοπούλου, Διαλογισμός ἤ προσευχή;, ἐκδ. Διάλογος, Ἀθῆναι 1993, σ. 74-75
[7] Κάρεν Ἄρμστρονγκ, Ἡ Ἱστορία τοῦ Θεοῦ, ἐκδ. Φιλίστωρ 1996, σελ. 328
[8] Vernette, J., L’ Irrationel parmi nous, Paris 2000, p. 97
[9] Δ. Μπεκριδάκη, Ἡ Νέα Θρησκευτικότητα στή Μεταχριστιανική Δύση, Περ. «Σύναξη», τ. 103, σελ. 54
[10] Gotthold Lessing, Die Erziehung der Menschengeschlechts, Berlin 1980
[11] Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου, Πνευματικαί Ὁμιλίαι, 49, 4
[12] Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου, Τά εὑρισκόμενα, ἐκδ. Ρηγοπούλου, Θεσ/νίκη 1969, Β΄ λόγος 46, σελ 71
[13] Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας, Ἑρμηνεία εἰς τό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιον, P.G. 123, 993
[14] Μ. Βασιλείου, Περί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, 12, 28
ΣΧΕΔΙΟ ΠΟΡΙΣΜΑΤΩΝ
1. Γιά τόν Ἐσωτερισμό, καί εἰδικότερα γιά τήν νεο-εποχίτικη ἔκδοση τοῦ Ἐσωτερισμοῦ, ὁ Χριστιανισμός εἶναι παρελθόν. Ὁ Χριστός τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι σωτήρας. Ὁ καθένας πρέπει νά βρῆ τήν σωτηρία μόνος του καί μέσα του.
2. Γιά τόν ἐσωτερισμό τά πάντα εἶναι ΕΝΑ! Δέν ὑπάρχει προσωπικός Θεός, ἀλλά μόνο μιά «Παγκόσμια Συμπαντική ᾿Ενέργεια». ῞Ολα εἶναι «προβολές» αὐτῆς τῆς Ἄναρχης Προαιώνιας Ἐνέργειας, καί ἄρα ἀπορρίπτεται ἡ δημιουργία ἐκ τοῦ μηδενός καί ἡ διάκριση τῆς Θείας Οὐσίας ἀπό τίς θεῖες ἐνέργειες.
3. Ὁ ἄνθρωπος βρίσκει τό ἀληθινό του «ἐγώ», μέ τό νά χάσει κάθε αἴσθηση ἀτομικότητας καί μέ τό νά ἀπορροφηθῆ στήν ἀπρόσωπη «συμπαντική ἐνέργεια», δηλαδή τελικά μέ τήν ἐκμηδένισή του!
4. Βασική τεχνική τοῦ Ἐσωτερισμοῦ εἶναι ὁ διαλογισμός, ριζικά διάφορος ἀπό τήν προσευχή. Ὁ διαλογιζόμενος δέν ἐπιδιώκει διαπροσωπική κοινωνία μέ τόν Χριστό, ἀλλά «συνειδητότητα χριστοῦ»· δηλαδή ἀντικατάσταση τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ τῆς Ἱστορίας μέ τόν ἑαυτό του· εἰδωλοποίηση τοῦ ἑαυτοῦ του.
5. Ὁ Ἑσωτερισμός ἀκυρώνει ὅλη τήν Θεολογία καί Σωτηριολογία τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία διδάσκει ὅτι ὁ Θεός καί Σωτήρας μας εἶναι τελείως ἕτερος ἀπό τόν ἄνθρωπο, ἄκτιστος καί ἀπρόσιτος. Νοητές καί προσιτές σέ μᾶς εἶναι οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, ἐπειδή ὁ Θεός τό θέλει καί ὄχι ἐπειδή ἐμεῖς τό μεθοδεύομε.
6. Ἡ ἀληθινή πίστη δέν ἀνεκαλύφθη, ἀλλά ἀπεκαλύφθη. Καί οὐσία τῆς πίστης μας εἶναι ὅτι, ἀπό ἀγάπη γιά μᾶς, γιά τήν σωτηρία μας, ὁ Θεός ἔστειλε στόν κόσμο τόν Υἱό Του. Τό κήρυγμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Χριστός. Τό «Εὐαγγέλιό» της εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ σωτηρία. Ἡ ὅποια ἀπομάκρυνση ἀπό τόν Χριστό, εἶναι ἀποστασία καί τέλεια ἀθεΐα.
7. Ὁ Ἐσωτερισμός εἶναι τό πιό ἰσχυρό ἄλλοθι τοῦ συγκρητισμοῦ. «Ἰσοπεδώνει» ὅλες τίς θρησκεῖες ὑποστηρίζοντας ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες ὁδηγοῦν στήν ἴδια «ἐσώτερη ἀλήθεια»!
8. Σημαντικό «ὄχημα» γιά τήν διάδοση τοῦ Ἐσωτερισμοῦ ἀποτέλεσε ἡ Ψυχολογική Σχολή τοῦ Γιούνγκ, προσδίδοντας τήν λάμψη τῆς ἐπιστημονικοφάνειας σέ καθαρά παραθρησκευτικές διδασκαλίες. Παρόμοια προσωπεῖα ἐπιστημονικότητας ἐπιχειροῦν νά φορέσουν στόν Ἐσωτερισμό ὁμάδες μέ δῆθεν φιλοσοφικές, οἰκολογικές καί ὑγιεινιστικές ἀναζητήσεις.
9. Ἡ ποιμαντική μέριμνα γιά τήν θωράκιση τῶν πιστῶν ἀπέναντι στήν παγίδα τοῦ Ἐσωτερισμοῦ, πρέπει νά στοχεύει στήν γνήσια ἐκκλησιοποίηση τοῦ ἀνθρώπου, καί νά θεμελιώνεται στήν βαθύτερη γνώση τῆς Εὐαγγελικῆς πίστης, στήν συνειδητή συμμετοχή στήν λατρεία καί στήν ὑγιᾶ ἄσκηση τῆς προσευχῆς καί τῆς νηστείας.